Telewerk wordt zeer vaak als positief beschouwd door de werknemers die vragende partij zijn en ook door vele werkgevers, maar kan een grote impact hebben op het welzijn op het werk. Deze -positieve of negatieve- impact hangt af van vele factoren inzake:

  • de aard van het werk die ertoe leidt dat men een beetje of veel telewerk kan verrichten: bijvoorbeeld werk waarbij men alleen aan dossiers kan werken of werk waarbij een regelmatige samenwerking met de collega’s vereist is;
  • de stijl die wordt gehanteerd om dit telewerk te beheren;
  • de voorwaarden betreffende de uitvoering van dit telewerk: de werkgever stelt al dan niet ICT-materiaal of ander materiaal ter beschikking, inrichting van de werkplaats bij de werknemer thuis (kantoor, eetkamer,…), kostprijs voor de telewerker (elektriciteit, verwarming, verlichting, …), premie die door de werkgever wordt betaald voor het telewerk, … ;
  • de mobiliteit in functie van de al dan niet grote afstand tussen de woonplaats van de telewerker en diens onderneming of de problemen met betrekking tot het openbaar vervoer;
  • de persoonlijke situatie van de telewerker: alleenwonend of samenwonend met één of meerdere personen, samenwonen met partner, met of zonder kinderen, maar ook van de persoonlijke situatie van deze andere personen die mogelijk ook telewerk verrichten;
  • de persoonlijkheid van de telewerker die al dan niet nood heeft aan sociale contacten met zijn collega’s;
  • de gezondheid van de telewerker, waardoor hij zich bijvoorbeeld al dan niet makkelijk kan verplaatsen;

Om deze redenen wordt al verscheidene jaren aangeraden het telewerk te beperken tot 2 en zelfs maximum 3 dagen per week. Bij meer dagen telewerk zullen de belangrijkste risico’s die te maken hebben met het welzijn van de telewerker, toenemen en steeds meer mensen treffen. Deze gezondheidsproblemen zullen niet alleen gevolgen hebben voor de werknemers, maar ook voor de ondernemingen (verlies aan productiviteit, verlies aan kwaliteit, absenteïsme, …).

De belangrijkste risico’s die zich voordoen over het welzijn op het werk, hebben betrekking op:

  • de psychosociale risico’s (PSR: isolement, stress met betrekking tot de doelstellingen, demotivatie…);
  • de musculoskeletale aandoeningen (MSA: rugpijn, tendinitis, veel tijd zittend doorbrengen, …);
  • en de grens tussen het beroepsleven en het privéleven die steeds onduidelijker wordt.

De COVID-crisis heeft een groot aantal werknemers ertoe verplicht permanent telewerk te verrichten gedurende vele maanden. Op die manier konden vele ondernemingen hun activiteiten voortzetten en boden ze hun werknemers de mogelijkheid aan het werk te blijven, maar deze situatie heeft de risico’s over welzijn op het werk vergroot. Voor sommigen was dit een ontdekking, maar ook een uitdaging. Anderen zijn overgeschakeld van occasioneel telewerk van 1 of 2 dagen per week naar permanent telewerk.

De website van de FOD Mobiliteit en Vervoer over telewerken biedt een aantal cijfergegevens van een enquête die werd gehouden onder 3.750 Belgische werknemers in de periode van oktober 22 tot mei 2023. Ten tijde van de enquête verklaarde 33 % van de respondenten minstens één dag per week te telewerken. Dankzij telewerk zouden sommige respondenten meer gemotiveerd zijn om het openbaar vervoer in plaats van de auto naar het werk te nemen (29 %), of om hun fiets van stal te halen (31 %) op dagen waarop zij (zouden) telewerken. Ook zou telewerk iemand toleranter maken voor de ongemakken die zich bij het te voet gaan of fietsen (voor 37 % van de respondenten) of bij het gebruik van het openbaar vervoer (voor 29 % van de respondenten) kunnen voordoen. (Bron: BeMob-enquête: Telewerk in België in 2023)

Over welzijn op het werk moet het preventiebeleid van de ondernemingen zich ook aanpassen aan een organisatie van het werk waarvan telewerk deel uitmaakt.  Er bestaan raadgevingen en instrumenten om de ondernemingen bij te staan in deze evolutie.

Meer informatie

Meer informatie, onder andere over het regelgevende kader, is beschikbaar op de website van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, in het thema Telewerk.

  • Telewerk - Publicaties

    Brochures van de reeks SOBANE-strategie (FOD Werkgelegenheid – België - 2021)

    De SOBANE-strategie voor het beheer van beroepsgebonden risico’s werd ontwikkeld als hulpmiddel voor een dynamisch en doeltreffend risicobeheer. Zij omvat vier interventieniveaus: Screening (Opsporing), OBservatie, ANalyse, Expertise.

    Alle publicaties van de SOBANE-strategie zijn beschikbaar in moduleerbare versie in de rubriek Tools > Risicoanalyse - Tools.

    Deze publicaties zijn vrij toegankelijk en kunnen ook worden gedownload op de website van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD Werkgelegenheid), in de rubriek Publicaties > Strategie Sobane.

    De publicaties die betrekking hebben op het telewerk, zijn:

    Preventie van musculoskeletale aandoeningen (MSA) voor administratief personeel (FOD Werkgelegenheid – België - 2012)

    In het merendeel van de dienstverlenende sectoren zijn de werknemers blootgesteld aan het risico op musculoskeletale aandoeningen. Daarom werd er een reeks van praktische brochures opgesteld voor de preventie van dergelijke aandoeningen. De brochure voor het administratief personeel kadert in deze reeks. De brochure geeft een antwoord op drie vragen:

    • Wat is een musculoskeletale aandoening?
    • Wat zijn de risico’s voor MSA?
    • Hoe kan men MSA voorkomen?

    Deze publicatie is toegankelijk en kan vrij worden gedownload op de website van de FOD Werkgelegenheid, in de rubriek Publicaties: Preventie van musculoskeletale aandoeningen (MSA) voor administratief personeel.

    Studie van de impact van de nieuwe arbeidsvormen op het welzijn (FOD Werkgelegenheid – België - 2019)

    De doelstelling van dit onderzoeksproject is het bestuderen van de impact van de nieuwe vormen van tewerkstelling en arbeid op het welzijn op het werk (gezondheid, veiligheid) en in het bijzonder op het verschijnen van muscoloskeletale aandoeningen en psychosociale risico’s.

    Meer info daarover, alsook het onderzoeksrapport en de samenvatting ervan, zijn beschikbaar op de website van de FOD Werkgelegenheid, in de module Onderzoeksprojecten > 2019 - Studie van de impact van de nieuwe arbeidsvormen op het welzijn.

    Praktische gids over telewerken tijdens de COVID-19 pandemie en daarna (IAO – Zwitserland - 2020)

    Deze gids biedt praktische en haalbare aanbevelingen voor doeltreffend telewerken die van toepassing zijn op een breed scala van actoren, ter ondersteuning van beleidsmakers bij de actualisering van bestaand beleid en om particuliere bedrijven en organisaties in de publieke sector een flexibel kader te bieden voor de ontwikkeling of actualisering van hun eigen telewerkbeleid en -praktijken.

    Deze gids is beschikbaar op de website van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO):

    Telewerk en op ICT-gebaseerde mobiele werkzaamheden: flexibel werken in het digitale tijdperk (Eurofound – Luxemburg - 2020)

    In dit rapport worden de arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden van werknemers met TICTM-regelingen (‘telework and ICT-based mobile work’ – TICTM) geanalyseerd. De nadruk ligt hierbij op hoe de werkomgeving en de organisatie van het werk in verband met TICTM invloed hebben op het evenwicht tussen werk en privéleven, de gezondheid, prestaties en vooruitzichten van werknemers.

    Deze publicatie en de samenvatting ervan in 22 talen, waaronder het Nederlands, zijn toegankelijk en kunnen vrij worden gedownload op de website van de Europese Stichting tot verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden (Eurofound): Telework and ICT-based mobile work: Flexible working in the digital age, New forms of employment series.

    Telewerk in tijden van COVID-19: uitdagingen & aanbevelingen (Prof. Tim Vantilborgh (VUB), Eva De Winter (VOCAP), Prof. Donatienne Desmette (UCL), Prof. Jonas Lang (UGent), Prof. Florence Stinglhamber (UCL), Prof. Anja Van den Broeck (KULeuven), Prof. Marijke Verbruggen (KULeuven) – België - 2020)

    Eind oktober 2020 werd telewerk opnieuw de norm in België om de verspreiding van COVID-19 tegen te gaan. Deze maatregel heeft echter vergaande gevolgen voor zowel werkgevers als werknemers en kan een impact hebben op individuen, organisaties, en de gehele maatschappij. Om deze maatregel succesvol te maken is het belangrijk om verder te kijken dan de gevolgen voor de economie en de gezondheid van de bevolking. Inzichten uit de arbeids- en organisatiepsychologie helpen om de uitdagingen die gepaard gaan met telewerk te begrijpen en om “evidence-based” management praktijken te implementeren.

    Deze publicatie is toegankelijk en kan vrij worden gedownload:

    Télétravail à domicile (CARSAT Nord Picardie – Frankrijk - 2012)

    Deze gids geeft stof tot nadenken voor werkgevers en werknemers die telethuiswerk willen invoeren en een evaluatie van de daaraan verbonden risico's wensen uit te voeren.

    De gids van CARSAT Nord Picardie is beschikbaar op de website van de ‘Service de Santé au Travail de Valence’, in de rubriek Pratique > Documentation: Télétravail à domicile (PDF, 3,46 MB).

    Dossier “Covid-19 et prévention en entreprise - Du télétravail imposé en situation exceptionnelle à un télétravail qui se prolonge” (INRS – Frankrijk - 2021)

    In het licht van de pandemie zijn veel bedrijven op telewerk overgeschakeld om hun activiteiten verder te zetten. In deze uitzonderlijke omstandigheden kan de invoering van telewerk risico’s met zich meebrengen voor de gezondheid en veiligheid van werknemers. Sommige punten vereisen een speciale waakzaamheid.

    Dit dossier is beschikbaar op de website van het ‘Institut national de recherche et de sécurité pour la prévention des accidents du travail et de maladies professionnelles’ (INRS): Covid-19 et prévention en entreprise - Du télétravail imposé en situation exceptionnelle à un télétravail qui se prolonge.

  • Telewerk - Regelgeving

    Meer informatie ter zake en de reglementaire teksten staan op de website van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg in de rubriek Thema’s > Arbeidsovereenkomsten > Telewerk.

  • Parlementaire vragen

  • 55037383C Kamer (27/06/2023) - De herziening van het kader voor telewerk

  • 1192 Kamer (01/03/2023) - Herziening van het kader voor telewerk

  • 55001934P Kamer - Het nieuws dat de telewerkvergoeding door amper 6 % van de bedrijven toegekend wordt

  • 55028558C Kamer - De omkadering van telewerk

  • 55027958C Kamer - Surveillancesoftware op de werkvloer

  • 55026116C & 55026308C Kamer - Telewerk

  • 925 Kamer - Besprekingen over telewerk bij de Nationale Arbeidsraad

  • 768 Kamer - De uitvoering van advies nr. 1.528 van de Nationale Arbeidsraad over de omkadering van structureel telewerk

  • 55023377C Kamer - Het conflict bij AG Insurance en structureel telewerk

  • Actualiteitsdebat 18/01/2022 Kamer - De naleving van de coronamaatregelen op de werkvloer

  • 334 Kamer - Toename van het telewerk

  • 55020228C, 55020684C, 55020709C en 55020736C Kamer - Het wettelijk kader voor telewerk

  • 466 Kamer - Impact van het telewerk op de werkgelegenheid

  • 435 Kamer - Naleving coronamaatregelen door ondernemingen - Controles

  • 55018772C Kamer - De omkadering van het telewerk en het risico op een burn-out

  • 55001488P, 55001494P, 55001502P, 55001507P Kamer - Het telewerk en de extra verplichtingen

  • Actualiteitsdebat 27/04/2021 Kamer - Besmetting op de werkvloer

  • Actualiteitsdebat 27/04/2021 Kamer - Telewerk

  • Actualiteitsdebat 09/03/2021 Kamer - Telewerk

  • Actualiteitsdebat 26/01/2021 Kamer - Arbeidsinspectie en flitscontrole op telewerk

  • 55017951C & 55017994C Kamer - Het recht op deconnectie

  • 55013610C e.v. Kamer - Het telewerk tijdens de coronacrisis

  • 55009729C Kamer - De aanpak van COVID-19 op het werk

  • 6-2001 Senaat - Telewerk - Stimuleren in de privésector - Federale acties en maatregelen - Aparte codering in de loonadministratie - Mogelijke aanpassing van de wetgeving

  • 55001280P Kamer - Het telewerk tijdens de coronacrisis

  • 55001212P Kamer - Het verplichte telewerk en de nood aan extra controles

  • 55000877P Kamer - De gevolgen van telewerk

  • 683 Kamer - Telewerken - Nood aan verbondenheid en deconnectie

  • 22946, 23868, 24733 Kamer - Telewerken

  • 512 Kamer - Telewerken en thuiswerken voor werknemers met een beperking

  • 115 Kamer - Federale overheidsadministraties - Experimenten inzake telewerken

  • 31 Kamer - Administratieve diensten - Overheidsbedrijven - Mexicaanse griep - Preventief occasioneel telewerken

  • 4-3798 Senaat - Welzijn op het werk - Onderzoek - Maatregelen zoals telewerken

  • 6490 Kamer: Juridische knelpunten inzake telewerken

  • 8039 Kamer: De juridische knelpunten inzake telewerken

  • 7355 Kamer: De juridische knelpunten inzake telewerken

  • 299 Kamer: Juridische knelpunten inzake telewerken. - Thuisstrijksters. - Welzijnsreglementering

  • 3-6855 Senaat: Overheidsdiensten - Mogelijkheid tot telewerken

  • Telewerk - Sensibiliseringsmateriaal

    Sensibiliseringsfilmpje “Werk thuis als je kan” (FOD Werkgelegenheid – België - 2020)

    De Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD Werkgelegenheid) sensibiliseert via dit filmpje over een goede organisatie van het telewerk. Het is belangrijk om de telewerkplek op een gezonde en comfortabele manier te organiseren.

    Het sensibiliseringsfilmpje over veilig aan het werk thuis staat op het YouTube kanaal van de FOD Werkgelegenheid: Werk thuis als je kan.

    Webinar-video: Telewerk, hoe musculoskeletale aandoeningen en psychosociale risico’s voorkomen? (FOD Werkgelegenheid – België –2020)

    Deze webinar wil:

    • het wetgevend kader schetsen, waaronder de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 149 van 26 januari 2021 over het aanbevolen of verplicht telewerk als gevolg van de COVID-19-crisis;
    • instrumenten en goede praktijken aanreiken om de arbeidsomstandigheden van telewerkers te verbeteren, musculoskeletale aandoeningen en psychosociale klachten te voorkomen of te verminderen.

    De webinar-video staat op het YouTube kanaal van de FOD Werkgelegenheid: WEBINAR: Telewerk, hoe musculoskeletale aandoeningen en psychosociale risico’s voorkomen?

    Algemene video die de preventie van musculoskeletale aandoeningen toelicht (FOD Werkgelegenheid – België - 2017)

    In deze film wordt uitgelegd hoe deze aandoeningen ontstaan en wat we kunnen doen om ze te voorkomen. Deze aandoeningen komen steeds vaker voor. Ze treffen een grote groep Belgische werknemers, zowel mannen als vrouwen, jongeren als ouderen. Ze komen voor in alle beroepen en sectoren. Hoewel deze aandoeningen niet levensbedreigend zijn, hebben ze een grote impact op het werk en het privéleven. Preventie is daarom belangrijk!

    Bekijk de film op het YouTube kanaal van de FOD Werkgelegenheid: Preventie van musculoskeletale aandoeningen.

    Algemene video die de preventie van psychosociale risico’s toelicht (FOD Werkgelegenheid – België - 2018)

    Elk bedrijf of elke organisatie moet voor zijn werknemers een preventiebeleid rond psychosociale risico’s ontwikkelen. Deze film toont op basis van interviews met experts wat psychosociale risico’s zijn en hoe men ze kan voorkomen.

    Meer informatie daarover in de module Psychosociale risico's - Sensibiliseringsmateriaal: Film over psychosociale risico’s op het werk.

    E-learning om de eerste stappen op vlak van welzijn op het werk te zetten (FOD Werkgelegenheid – België - 2019)

    Door middel van animaties, afbeeldingen, video's, ... kan men met deze gebruiksvriendelijke tool de wetgeving inzake welzijn op het werk en de belangrijkste principes daarvan op een eenvoudige manier begrijpen om de bewustwording te vergroten en beroepsrisico's in elk bedrijf te voorkomen.

    Deze e-learning is beschikbaar in de rubriek Tools > E-learning om de eerste stappen op vlak van welzijn op het werk te zetten (gezondheid, veiligheid, PSR, MSA…) (e-campus – België).

    Napo is … aan het telewerken om de pandemie te stoppen (Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk – Spanje - 2020)

    Vanwege de maatregelen om het coronavirus in bedwang te houden, moeten veel mensen vanuit thuis werken. Dat is misschien niet altijd even goed als werken op kantoor. Er zijn veel nieuwe factoren waarmee rekening moet worden gehouden, zoals de werkplek, het alleen werken, gezin en kinderen om je heen, allerlei onderbrekingen en het vinden van een nieuwe werkroutine.

    In dit animatiefilmpje wil ‘Napo’ ervoor zorgen dat iedereen productief en zo veilig en gezond mogelijk thuis kan werken. Met de steun van de baas en collega ‘Napette’ geeft Napo een goed advies: “Stop de pandemie, werk thuis ... en werk veilig!”

    Bekijk de film op de Napo-website: Napo is … aan het telewerken om de pandemie te stoppen.

  • Telewerk - Tools

    Een paar tips om efficiënt te telewerken, met aandacht voor uw welzijn (FOD Werkgelegenheid – België - 2020)

    Dagelijks telewerken in plaats van af en toe 1 of 2 dagen per week te telewerken, zoals de huidige situatie vereist, vraagt een aanpassing van uzelf en een aanpassing van de werkomgeving. Hier zijn een aantal tips die u verder kunnen helpen.

    Deze tips zijn beschikbaar in de rubriek Thema’s > Telewerk > Aanbevelingen voor de telewerker.

    Preventie van musculoskeletale aandoeningen (MSA) voor administratief personeel (FOD Werkgelegenheid – België - 2012)

    In het merendeel van de dienstverlenende sectoren zijn de werknemers blootgesteld aan het risico op musculoskeletale aandoeningen. Daarom werd er een reeks van praktische brochures opgesteld voor de preventie van dergelijke aandoeningen. De brochure voor het administratief personeel kadert in deze reeks. De brochure geeft een antwoord op drie vragen:

    • Wat is een musculoskeletale aandoening?
    • Wat zijn de risico’s voor MSA?
    • Hoe kan men MSA voorkomen?

    Deze publicatie is toegankelijk en kan vrij worden gedownload op de website van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD Werkgelegenheid), in de rubriek Publicaties > Preventie van musculoskeletale aandoeningen (MSA) voor administratief personeel.

    Actiemiddelen voor de werknemers (PSR) (FOD Werkgelegenheid – België - 2020)

    Naast de preventie die tot doel heeft de druk en de risicofactoren te beperken, moeten er procedures worden ingevoerd om zich te ontfermen over personen die zich slecht in hun vel voelen. Sommige interne of externe actoren moeten hierbij een rol spelen.

    Dit wordt toegelicht in de rubriek Thema’s > Psychosociale risico's (PSR) > Actiemiddelen voor de werknemers.

    Brochures van de reeks SOBANE-strategie (FOD Werkgelegenheid – België - 2021)

    De SOBANE-strategie voor het beheer van beroepsgebonden risico’s werd ontwikkeld als hulpmiddel voor een dynamisch en doeltreffend risicobeheer. Zij omvat vier interventieniveaus: Screening (Opsporing), OBservatie, ANalyse, Expertise.

    Alle publicaties van de SOBANE-strategie zijn beschikbaar in moduleerbare versie in de rubriek Tools > Risicoanalyse - Tools.

    Deze publicaties zijn vrij toegankelijk en kunnen ook worden gedownload op de website van de FOD Werkgelegenheid, in de rubriek Publicaties > Strategie Sobane.

    De publicaties die betrekking hebben op het telewerk, zijn:

    De gids “Telethuiswerk” biedt uw onderneming de mogelijkheid participatieve vergaderingen te organiseren om oplossingen over problemen betreffende kantoorwerk te vinden, rekening houdend met het telewerk. Deze publicatie bevat een checklist die de telewerker de mogelijkheid biedt na te denken over zijn arbeidsvoorwaarden, na te gaan wat er door hemzelf aangepast kan worden en de resterende problemen te identificeren. Voor deze problemen kan hij om een overleg vragen met zijn onderneming (verantwoordelijke, preventieadviseur, …).

    E-learning om de eerste stappen op vlak van welzijn op het werk te zetten (FOD Werkgelegenheid – België - 2019)

    Door middel van animaties, afbeeldingen, video's, ... kan men met deze gebruiksvriendelijke tool de wetgeving inzake welzijn op het werk en de belangrijkste principes daarvan op een eenvoudige manier begrijpen om de bewustwording te vergroten en beroepsrisico's in elk bedrijf te voorkomen.

    Deze e-learning is beschikbaar in de rubriek Tools > E-learning om de eerste stappen op vlak van welzijn op het werk te zetten (gezondheid, veiligheid, PSR, MSA…) (e-campus – België).

    Website telewerken.be (FOD Mobiliteit en Vervoer en VIAS – België - 2021)

    Ben je geïnteresseerd in telewerken? Op het internet is zoveel informatie te vinden dat men soms door de bomen het bos niet meer ziet. Maar wat is nu juist nuttige informatie om een telewerkbeleid uit te stippelen? Deze toolbox helpt u op weg. Vias institute en de FOD Mobiliteit en Vervoer geven zoveel mogelijk antwoorden op uw vragen. Daarnaast biedt de website een aantal praktische hulpmiddelen.

    Informatie en tools over telewerken zijn beschikbaar op de website telewerken.be:

    Praktische gids over telewerken tijdens de COVID-19 pandemie en daarna (IAO – Zwitserland - 2020)

    Deze gids bevat in de bijlagen ervan een checklist die verscheidene krachtlijnen omvat:

    • arbeidsduur en -organisatie;
    • beheer van de prestatie;
    • digitalisering;
    • communicatie;
    • veiligheid en gezondheid op het werk;
    • juridische en contractuele impact;
    • opleiding;
    • combinatie werk/gezinsleven;
    • vertrouwen en bedrijfscultuur;
    • genderkwesties.

    Deze gids is beschikbaar op de website van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO):