Mentale belasting kan men voorkomen door aandacht te hebben voor verschillende aspecten. Daarbij mag de link met de fysieke en de psychosociale belasting niet uit het oog verloren worden.
Zowel organisatorische aspecten (werkuren, recuperatie, tijdsdruk) als de taakinhoud spelen een belangrijke rol. Een uitgebalanceerde belasting bekomt men door na te denken over de inhoud zoals de moeilijkheidsgraad, de afwisseling, de tijdsdruk en het werktempo, de combinatie met fysiek vermoeiende taken, de regelmogelijkheden, de ondersteuning,...
Technische uitrusting
Ook de technische uitrusting speelt een belangrijke rol. Een ergonomisch concept van informatieverschaffers en bedieningsmiddelen zorgt voor een goede interactie tussen mens en techniek:
- Informatieverschaffers moeten zodanig opgesteld worden dat ze kunnen waargenomen worden zonder het hoofd en de nek te buigen, strekken en/of te draaien.
- Informatieverschaffers moeten waarneembaar zijn:
- visuele informatieverschaffers moeten groot genoeg zijn, met een juiste kijkafstand, juiste kleur, juist contrast, goede opstelling, aangepast aan de snelheid waarmee ze moeten worden waargenomen en aan de gebruikers (bij voorbeeld rolstoelgebruikers)
- auditieve informatieverschaffers moeten luid genoeg zijn tegenover het achtergrondlawaai, met de juiste frequentie
- Informatieverschaffers moeten logisch en begrijpbaar zijn:
- Voor kwalitatieve informatie gebruikt men best analoge informatieverschaffers (bij voorbeeld wijzers gecombineerd met aangepaste schalen en kleurencodes)
- Voor kwantitieve informatie gebruikt men beter digitale informatieverschaffers
- Informatieverschaffers moeten gelijkvormig zijn (bij voorbeeld in zelfde richting wijzen).
- Bedieningsmiddelen moeten binnen een comfortabele reikwijdte geplaatst worden (referentie: kleine personen).
- Bedieningsmiddelen moeten gestandaardiseerd zijn en ongewilde activering moet vermeden worden door in te kapselen of door een specifieke plaatsing.
- Indien nodig moeten informatieverschaffers en bedieningsmiddelen gecodeerd worden.
Computers
Bij het gebruik van computers en draagbare communicatiesystemen, is de kwaliteit en het concept van de software van groot belang. Enkele aandachtspunten voor de gebruiksvriendelijkheid en efficiëntie van de programmatuur of software zijn bijvoorbeeld:
- goede overeenkomst tussen symbolen en functies, met eenduidige meldingen;
- enkelvoudige handelingen mogen niet rechtstreeks leiden tot belangrijke definitieve beslissingen, dialoogvensters moeten wijzen op definitieve handelingen;
- gebruik van helpschermen die altijd oproepbaar zijn;
- sober en functioneel gebruik van kleuren;
- gelijktijdig gebruik van blauw en rood vermijden;
- onjuiste handelingen of fouten moet snel kunnen geannuleerd worden;
- logische opbouw van gegevensbestanden en zoekfuncties;
- mogelijkheid van automatisch opslaan en het maken van back-ups.
Interactie met andere omgevingsfactoren
De werkomgeving moet aangepast zijn aan de taak. De omgevingsfactoren (licht, lawaai, trillingen, klimaat) mogen de interactie met de machine niet storen.
Indien er toch lawaai aanwezig is, moet voorzichtig te werk gegaan worden bij de keuze van auditieve informatieverschaffers.
Indien er heel wat visuele prikkels in de werkomgeving zijn, zal het gebruik van visuele informatieverschaffers moeilijk zijn of gemakkelijker verstoord worden.
Een goed sociaal beleid, opleiding, begeleiding, ondersteuning en een goede communicatie zijn eveneneens noodzakelijke voorwaarden bij het zoeken naar een aangepaste mentale belasting. Ook de selectie van de juiste persoon op de juiste plaats is van belang.
(Bronnen : R. Op De Beeck,F. Willems, J.P. Demaret, F.Gavray, Ergonomie, Cursustekst bij de opleiding Adviseur Ergonomie van Prevent, Prevent, 2009 en Van der Steen et al., Welzijn op het werk, Provinciaal Veiligheidsinstituut, Antwerpen, 2005)
Meer informatie hierover is beschikbaar in het thema Fysische agentia.