Het kaderverdrag van de Raad van Europa inzake artificiële intelligentie en mensenrechten, democratie en de rechtsstaat is het allereerste juridisch bindende internationale verdrag op dit gebied. Het is bedoeld om ervoor te zorgen dat activiteiten binnen de levenscyclus van artificiële intelligentiesystemen volledig in overeenstemming zijn met mensenrechten, democratie en de rechtsstaat, en tegelijkertijd bevorderlijk zijn voor technologische vooruitgang en innovatie.
Het kaderverdrag vormt een aanvulling op bestaande internationale normen op het gebied van mensenrechten, democratie en de rechtsstaat en is bedoeld om eventuele juridische leemten als gevolg van de snelle technologische vooruitgang op te vullen. Om de tand des tijds te weerstaan, reguleert het kaderverdrag geen technologie en is het in wezen technologieneutraal.
Historiek en inhoud
De werkzaamheden gingen van start in 2019, toen het ad-hoc comité voor artificiële intelligentie de opdracht kreeg om de haalbaarheid van een dergelijk instrument te onderzoeken. Nadat dit comité zijn mandaat had gekregen, werd het in 2022 opgevolgd door het Comité voor artificiële intelligentie, dat de tekst heeft opgesteld en erover heeft onderhandeld.
Het kaderverdrag werd opgesteld door de 46 lidstaten van de Raad van Europa, met deelname van alle waarnemende staten. Daarnaast waren 68 internationale vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld, de academische wereld en de industrie, evenals verschillende andere internationale organisaties hierbij betrokken.
Het verdrag werd uiteindelijk in Vilnius op 5 september 2024 ondertekend door de partijen.
Het kaderverdrag heeft betrekking op het gebruik van AI-systemen door overheidsinstanties, met inbegrip van particuliere actoren die namens hen optreden, en particuliere actoren.
De partijen kunnen ervoor kiezen rechtstreeks door de relevante verdragsbepalingen te worden verplicht of, als alternatief, andere maatregelen te nemen om aan de verdragsbepalingen te voldoen, met volledige inachtneming van hun internationale verplichtingen op het gebied van mensenrechten, democratie en de rechtsstaat. Het verdrag is niet toe te passen op activiteiten die verband houden met de bescherming van hun nationale veiligheidsbelangen, op nationale defensieaangelegenheden, noch op onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten.
Het kaderverdrag bevat fundamentele beginselen, rechtsmiddelen en procedurele rechten en waarborgen. Het verdrag stelt een follow-up mechanisme in, de Conferentie van de Partijen. Het treedt in werking op de eerste dag van de maand die volgt op het verstrijken van een periode van drie maanden na de datum waarop vijf ondertekenaars, waaronder ten minste drie lidstaten van de Raad van Europa, het hebben geratificeerd. Landen van over de hele wereld kunnen zich bij het verdrag aansluiten en zich ertoe verbinden de bepalingen ervan na te leven.
Het verdrag is volledig compatibel het EU-recht, meer in het bijzonder met de AI-verordening 2024/1689.
De AI-verordening is op 1 augustus 2024 in werking getreden, maar nog niet alle bepalingen zijn van toepassing. Het AI-pact moedigt organisaties aan en ondersteunt hen om vooruit te plannen voor de uitvoering van maatregelen in het kader van de AI-verordening.
Meer informatie is beschikbaar in het Engels op de website van:
- de Raad van Europa:
- de Europese Commissie: Commission signed the Council of Europe Framework Convention on Artificial Intelligence and human rights, democracy and the rule of law.
Het nieuws werd ook overgenomen door:
- ‘Industrial Automation’: Eerste bindend akkoord rond AI;
- De Tijd: Europa, VS en VK sluiten eerste bindend internationaal AI-pact ooit.
75 jaar Raad van Europa
In 2024 viert de Raad van Europa ook haar 75-jarig bestaan. Lees hierover volgende artikels op de website van de Raad van Europa (in het Engels):
- 75th anniversary year for the Council of Europe
- New Book Release: History of the Council of Europe, 75 Years of European Co-operation
- Video to mark Council of Europe 75th Anniversary
Naar aanleiding van het Belgisch voorzitterschap was er op 5 juni 2024 in het ‘Flanders House’ een panelgesprek naar aanleiding van de 75ste verjaardag van de Raad van Europa. Meer info op de website van het ‘Flanders House’: Raad van Europa 75 jaar jong.