“Helicopters” in de bouw: risico’s

Update 11/10/2022

Het polieren van betonvloeren gebeurt met een vlindermachine, ook wel gekend als “helicopter”. Dit vraagt een bepaald vakmanschap. Hieronder meer uitleg over die werkwijze en de risico’s van die activiteit.

Werkwijze

De betonspecie wordt gestort op de gewenste locatie. Trilbalken trillen en verdichten het genivelleerde beton. Nadien volgen diverse bewerkingen om het uiteindelijke gladde uitzicht te verkrijgen. Eén van die bewerkingen is het instrooien van de toplaag, waarbij kwartsstof kan vrijkomen. Na afwerking van de vloer wordt die nabehandeld met een "curing compound”.

Omdat het gestorte beton al gedeeltelijk moet gedroogd zijn, gebeurt het vlinderen dikwijls ’s nachts na de werkuren. Soms gebeurt dit ook door één persoon, zodat de principes van afgezonderd tewerkgestelde werknemers gelden. Daarnaast komt het vaak voor dat activiteiten worden uitgevoerd in kelders, garages, tunnels, enz., zodat ook de principes van werken in besloten ruimten gelden.

Risico’s

Bij die activiteiten kunnen zich, naast de hoger vermelde afgezonderd tewerkgestelde werknemers en werken in besloten ruimten, volgende veiligheids- en gezondheidsrisico’s voordoen:

• contact met draaiende delen;
• risico’s op verbranding;
• lawaaihinder;
• CO-intoxicatie;
• stofhinder;
• contact met gevaarlijke stoffen.

Het artikel “De gevaren van vlinderen” in NAVB-info nr 48 van 2008 is niet meer beschikbaar.

Arbeidsomstandigheden

Zoals hierboven vermeld vinden die activiteiten meestal buiten de normale werkuren plaats, zodat er precaire arbeidsomstandigheden kunnen voorkomen. Er zijn gevallen bekend waarbij zwartwerkers en illegalen bij die activiteiten werden geïntoxiceerd, waarbij ook de veiligheid te wensen overliet.

Hieronder enkele persberichten van CO-intoxicatie bij deze of soortgelijke werkzaamheden:

• De Morgen: Acht arbeiders met CO-intoxicatie naar ziekenhuis;
• Het Nieuwsblad: Zes arbeiders slachtoffer van CO-intoxicatie;
• Het Nieuwsblad: Elf arbeiders bevangen door CO-intoxicatie;
• Sudinfo : Trois ouvriers communaux intoxiqués au monoxyde de carbone à Saive.

De gebruikte verwarming bij het huisvesten van buitenlandse arbeiders, kan ook aanleiding geven tot intoxicaties. Lees hierover het volgend bericht uit ‘Het Laatste Nieuws’: Warmtekanon jaagt twee arbeiders de dood in door CO-vergiftiging.

Meer informatie

• artikel in de nieuwsbrief KAN-Brief 1|09 (PDF) van de Duitse ‘Kommission Arbeitsschutz und Normung’:
  • in het Frans op pagina 14: Talocheuses-lisseuses de béton : attention au monoxyde de carbone !
  • in het Engels op pagina 13: Hazards presented by CO during work on concrete smoothing machines;
• technische fiche van het Franse ‘Organisme Professionnel de Prévention du Bâtiment et des Travaux Publics’ (OPPBTP): Mémo-pratique: Talocheuses à pales tournantes (PDF);
• publicatie van de Britse ‘Health and Safety Executive’ (HSE): Safety in the use of abrasive wheels;
• artikels over werfmachines op deze website van het Belgisch kenniscentrum over welzijn op het werk BeSWIC:
  • Heftrucks, werfmachines en ander rollend materieel: geluids- en emissienormen,
  • KAN-Brief over veiligheid van mobiele machines;
• publicatie van Febelcem, de Federatie van de Belgische Cementnijverheid: Binnenvloeren in gepolijst beton voor residentiële gebouwen (PDF)
• In de publicatie praktische handleiding van Holcim in hoofdstuk 3.1 beton voor vloeren wordt het vlinderen beschreven en in hoofdstuk 5.2 gezondheid en veiligheid worden enkele gevaren van cement en beton vermeld.
• In de publicatie van het Opzoekingscentrum voor de wegenbouw (OCW) (o.a. hoofdstuk 3.6: oppervlakafwerking): Industriële buitenverhardingen van beton
• Z-bouw: gepolierde betonvloeren
• informatie over CO-intoxicatie op de website van:
  • het Antigifcentrum: Koolstofmonoxide - CO-vergiftiging,
  • het Belgisch kenniscentrum over welzijn op het werk BeSWIC: CO-risico’s bij de opslag van houtpellets,
  • het Franse ‘Institut national de recherche et de sécurité pour la prévention des accidents du travail et des maladies professionnelles’ (INRS): Intoxications oxycarbonées professionelles: résultats d’une enquête,
  • het Amerikaanse ‘Centers for Disease Control and Prevention’ (CDC): workplace carbon monoxide hazards.
• norm: EN 12649 + A1: Betonverdichters en poliermachines - Veiligheid
• Op de website van het Duitse BG Bau onder de rubriek Abgase von Otto- und Dieselmotoren van BG Bau
• Ongevallen:
  • Fiche d’accident : Intoxiqués par du monoxyde de carbone
  • Preventing Carbon Monoxide Poisoning from Small Gasoline-Powered Engines and Tools,
  • Fatal Incidents Associated with Non-Fire Carbon Monoxide Poisoning from Engine-Driven Generators and Other Engine-Driven Tools 2011-2021,
  • Occupational toxic inhalation of carbon monoxide among Washington workers, 2017 - 2022,
  • Two Carpenters Died Of Carbon Monoxide Poisoning Secondary To Running A Gas Powered Engine In A Confined Space (Basement Of A Home).
• De publicatie van het Canadese Infrastructure Health and Safety Association (IHSA): concrete finishers: health & safety manual
• In het Duits:
  • Abgasreduzierung beim Betrieb von Glättmaschinen
  • Vermeidung von Vergiftungsunfällen durch Kohlenmonoxid beim Einsatz von Glättmaschinen