Belangrijke ontwikkelingen zijn:
- de integratie van nieuwe gebieden zoals musculoskeletale aandoeningen (MSA) en psychosociale risico's (PSR);
- de hervorming van de preventiestructuren (preventiediensten, opleiding van preventieadviseurs, enz.);
- aanpassing aan de snelle veranderingen in de arbeidswereld (new way of working, telewerk, vergrijzing van de werknemers, enz.).
In 2021 bleek duidelijk dat ondernemingen die deze regelgeving correct hebben toegepast, veel sneller op de Covid-19-crisis hadden kunnen reageren en de nodige procedures en preventiemaatregelen hadden kunnen toepassen.
Ter gelegenheid van de 25e verjaardag van deze wet wou de FOD Werkgelegenheid in 2021 de getuigenissen belichten van actoren die deze evolutie hadden gevolgd en het belangrijke werk onderstrepen dat de preventieadviseurs en alle actoren van de preventie elke dag verrichten !
Ontdek de videogetuigenissen van 3 ambtenaren die zeer actief hebben deelgenomen aan de opstelling van deze wetgeving en die de evolutie ervan hebben gevolgd:
Ontdek de schriftelijke getuigenissen (PDF, 171 KB) van verschillende actoren die de beginselen van de wet dagelijks op het terrein toepassen.
In het jaarverslag 2021 van de FOD Werkgelegenheid is er van een ambtenaar nog een getuigenis .
Van middelen- naar doelstellingenwetgeving
De Wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk heeft een waarlijke omwenteling veroorzaakt in de preventie van professionele risico’s.
We zijn gegaan van een systeem waarbij de bedrijven werd gevraagd de middelen in te voeren die door de wetgeving werden vastgelegd (ARAB) naar een systeem waarbij hen werd gevraagd doelstellingen te bereiken: het bewaren van de gezondheid en de veiligheid van de werknemers zijn.
Nieuwe domeinen
Door de notie welzijn te introduceren heeft de wet het preventieveld uitgebreid naar andere disciplines (ergonomie, arbeidshygiëne, psychosociale aspecten…) wat een meer globale benadering van veiligheid en gezondheid toelaat.
Het steeds toenemend aantal musculoskeletale aandoeningen (MSA) en psychosociale risico’s (PSR) toont aan hoezeer deze wetgeving innovatief was van in het begin in 1996.
Een hervorming van de preventiestructuren
De wet heeft ook geleid tot een hervorming van de preventiestructuren, vooral van de interne en externe diensten voor preventie en bescherming op het werk, om er een risicobeheer te ontwikkelen complementair aan het gezondheidstoezicht van de werknemers.
Deze risicobeheersing gebeurt voortaan op een multidisciplinaire wijze met de komst van preventieadviseurs van 5 verschillende disciplines: veiligheid, gezondheid, ergonomie, psychosociale aspecten en arbeidshygiëne.
Talrijke evoluties in de arbeidswereld
De wetgeving is geëvolueerd ten gevolge van nieuwe Europese richtlijnen maar ook op basis van evaluaties van de noden van bedrijven op gebied van preventie. Ze probeert te volgen en zich aan te passen aan de vele en steeds snellere veranderingen in de arbeidswereld:
- de exponentiële evolutie van de nieuwe technologieën;
- de mondialisering;
- het verdwijnen van het industrieel weefsel en de opkomst van de diensteneconomie;
- de intensifiëring van het werk;
- de vervrouwelijking van de arbeidswereld;
- de diversiteit van de werknemers;
- het precaire van sommige jobs;
- het verlengen van het beroepsleven;
- de vele herstructureringen;
- het nieuwe werk met virtuele organisaties;
- de individualisering van het werk ten koste van de collectivisering van het werk;
- de afstand tussen de economische besluitvormers en het reële werk;
- het lijden van eerstelijnsmanagers;
- het verlies van zingeving;
- het overeenstemmen van privé leven met professioneel leven...
Al deze onderling agerende problematieken zijn evenveel uitdagingen waaraan de evoluerende wetgeving probeert te antwoorden. Daarvoor werd ze gevoed door:
- de ervaring op het terrein en vooral de preventiespecialisten;
- sociaal overleg;
- de actualiteit;
- statistieken van onderzoek over arbeidsomstandigheden of arbeidsongevallen en beroepsziekten;
- politieke initiatieven;
- samenkomsten en uitwisselingen met landen van en buiten de Europese Unie;
- …
Een Codex voor het welzijn op het werk
In 2017 is een Codex gepubliceerd met alle uitvoeringsbesluiten van de wet van 4 augustus 1996. Deze codex bundelt in één werk de verschillende besluiten die sinds 1993 zijn uitgevaardigd ter uitvoering van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van werknemers.
De reglementering is inhoudelijk niet gewijzigd, maar alleen in een duidelijker structuur geïntegreerd. Er zijn een aantal aanpassingen gedaan om de tekst leesbaarder te maken en waar mogelijk te vereenvoudigen.
De belangrijkste wijziging is dat de in de regelgeving gebruikte begrippen duidelijk worden gedefinieerd, zodat de terminologie in het gehele Codex uniform is. Het gaat bijvoorbeeld over concepten die verband houden met de risicoanalyse.
Een ongeziene gezondheidscrisis
In 2020 raasde een ongeziene crisis door de wereld en zette het leven van alle burgers en bedrijven op zijn kop.
De FOD Werkgelegenheid, de sociale partners en de beleidcel van de minister stellen snel een generieke gids en divers promotiemateriaal ter beschikking om het terrein te ondersteunen bij de uitvoering van alle preventie- en beschermingsmaatregelen.
Concrete en gratis preventietools
Er werden tools ontwikkeld om de bedrijven bij te staan om preventie te integreren in hun dagdagelijkse productie- en dienstenactiviteiten, welke grootte en de specifieke risico’s ze ook mogen hebben.
Door deze te gebruiken respecteert de onderneming niet alleen de wetgeving door de veiligheid en gezondheid van haar werknemers te garanderen, maar verhoogt ze ook haar productiviteit, efficiëntie en de kwaliteit van haar producten en diensten.
De rijkheid van bedrijven, die vooral bepaald werd door haar immobiliën en productiemachines, rust nu vooral op haar menselijk kapitaal. Het is dus van vitaal belang om dit te vrijwaren voor ieder zijn belang.
De FOD Werkgelegenheid heeft een groot aantal tools (websites, video's, publicaties, methodes, enz.) en publicaties ontwikkeld om de ondernemingen te ondersteunen bij de praktische toepassing van deze wetgeving op het terrein.
Bijvoorbeeld:
- een brochure over risicoanalyse ;
- een gids over " Welzijn op het werk: helder, handig ”;
- een e-learning om de wetgeving inzake welzijn op het werk en de belangrijkste beginselen ervan te begrijpen;
- een online risicoanalysetool voor KMO’s " OiRA ”;
Berichten van andere stakeholders
Ook andere stakeholders, zoals vakverenigingen, hebben bericht over 25 jaar welzijnswet. Bijvoorbeeld:
- het ACV: Vakbeweging 954 bis: 25 jaar Wet Welzijn: Goed maar onvoltooid werk ;
- op de website van de Algemene Centrale ABVV: De welzijnswet viert haar 25ste verjaardag! ;