Zelfs nu werknemers vaker naar kantoor terugkeren, lijkt telewerk een steeds belangrijkere plaats in het werkleven in te nemen. Werknemers zullen naar alle waarschijnlijkheid ook in de toekomst vaker van thuis uit werken, sommigen zelfs voltijds. Daarom is het essentieel dat telewerkers de juiste ondersteuning ontvangen om te voorkomen dat ze aandoeningen aan het bewegingsapparaat of mentale gezondheidsproblemen gaan oplopen.
Voor- en nadelen van telewerk
Het aantal telewerkers steeg drastisch in 2020. Tijdens de piek van de COVID-19 pandemie werkte een groot deel van de Europese werknemers voltijds van thuis uit. Deze situatie versnelde de al stijgende trend naar meer telewerk van de voorbije jaren. Heel wat werkgevers zijn van plan om hun werknemers ook in de toekomst de mogelijkheid te geven om meer van thuis uit te werken. Toch onderschat men vaak het risico op musculoskeletale aandoeningen (MSA) en mentale gezondheidsproblemen.
Telewerk kent heel wat voordelen, zoals tijdwinst bij het pendelen, een betere werk-privébalans, meer zelfstandigheid, verhoogde concentratie en hogere productiviteit. Toch kunnen de negatieve aspecten van telewerk een invloed hebben op de mentale en fysieke gezondheid van werknemers.
Onderzoek toont aan dat telewerkers thuis vaak langer doorwerken om aan de verwachtingen van de leidinggevende te voldoen of deze zelfs te overtreffen. Hierdoor zitten werknemers langere periodes stil met minder pauzes dan op kantoor. Samen met slechte aangepaste thuisbureaus kan dit leiden tot de ontwikkeling of verslechtering van gezondheidsproblemen, zoals MSA.
Verder kan telewerk de grens tussen privé en werk vervagen en zorgen voor een gevoel van isolatie ten opzichte van collega’s, met als gevolg minder persoonlijke contacten en onderlinge ondersteuning. Daarnaast kan de werkomgeving problemen teweegbrengen rond achtergrondgeluid, en slechte luchtkwaliteit, of veiligheidsrisico’s, zoals losse kabels en ander elektrisch risico.
Het belang van een goed beleid en opleiding
Ondernemingen die hun werknemers de mogelijkheid tot telewerk bieden, moeten duidelijke beleidsmaatregelen en procedures ontwikkelen om de gevaren voor gezondheid en veiligheid te beheersen. Hieronder vallen voorschriften voor het omgaan met beroepsrisico’s, ergonomisch materiaal, stamtijden en verwachte resultaten.
Allereerst moeten ze een risicoanalyse van de werkplek uitvoeren, samen met de directie en de telewerkers. Op die manier kan men een checklist ontwikkelen om de mogelijke arbeidsrisico’s gerelateerd aan telewerk in kaart te brengen. Vervolgens kan men een actieplan opstellen om preventieve en beschermende maatregelen te nemen en multidisciplinaire oplossingen en interventies uit te werken.
Naast het aanbieden van aangepast ergonomisch materieel en aanpasbaar kantoormeubilair, gebaseerd op de resultaten van de risicoanalyse of bestaande wetgeving, moeten werkgevers opleidingen rond het optimaliseren van een dynamische thuiswerkplek en het in beweging blijven gedurende de thuiswerkdag voorzien. Ook opleidingen rond deconnectie, de voordelen van een gezonde werkplek, regelmatig bewegen en het veranderen van houding gedurende de werkdag zijn zeer waardevol.
Ondersteun telewerkers om MSA te voorkomen
Overweeg als werkgever om telewerkers ergonomische laptops, externe microfoons en keyboards te verschaffen. Biedt daarnaast technische ondersteuning bij het opzetten van de thuiswerkplek.
Men kan bijvoorbeeld regelmatig bewegen stimuleren door werknemers aan te moedigen om tijdens de online vergadering deel te nemen aan actieve pauzes en korte (stretch)oefeningen of een buddysysteem op te zetten waarbij werknemers problemen met elkaar kunnen delen en moeilijkheden zo sneller aan de oppervlakte komen.
Betrek tenslotte iedereen in het veiliger en gezonder maken van telewerk. Het ontwikkelen van de juiste procedures, het verbeteren van werkplekken en het verzekeren van een goede privé-werkbalans zullen in belangrijke mate bijdragen aan het verminderen van de aan telewerk gerelateerde mentale en fysieke gezondheidsrisico’s.
Meer info
- op de website van het Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid (EU-OSHA):
- rapport in het Nederlands: Telewerken tijdens de COVID-19-pandemie: risico’s en preventiestrategieën,
- de opname van het webinar van 25/3/2021 is niet meer beschikbaar maar wel de presentaties;
- op de OSHwiki website van EU-OSHA, in het Engels:
- sensibiliseringsfilmpje over telewerk tijdens de COVID-19 pandemie: Napo is … aan het telewerken om de pandemie te stoppen;
- op de website van de campagne "Gezond werk: verlicht de last! 2020-2022" van EU-OSHA;
- over MSA: bij het thema Muscoloskeletale aandoeningen (MSA);
- over telewerk: bij het thema Telewerk.
(Bron: Healthy Workplaces Campaign Newsletter 5 - september 2021: Teleworking is here to stay – let’s make sure workers stay safe and healthy)