Update 20/02/2023
Bij graafwerkzaamheden of andere civiele bouwwerken in de buurt van ondergrondse leidingen, kunnen die beschadigd geraken met directe of indirecte gevolgen. Dat heeft de ramp van Gellingen op 30 juli 2004 nog eens duidelijk gemaakt.
Graafwerken kunnen bovendien, naargelang de cohesie van de grond en de aanwezigheid van zand, stenen en puinafval, de isolatie van bestaande nutsleidingen beschadigen, waardoor een reëel risico op elektrocutie en vonkoverslag ontstaat. Daarom moeten die werken handmatig worden uitgevoerd binnen een halve meter van de bestaande nutsleidingen. Specifieke technieken, zoals grondzuigen, kunnen evenwel het risico ook voor een groot deel uitschakelen.
Grond zuigen
Op de website van Constructiv (voorheen NAVB) staat er onder de rubriek ‘goede praktijkvoorbeelden’ een toelichting over een grondzuigmachine: Veilig uitvoeren van graafwerken in de buurt van nutsleidingen. Die techniek is ook beschreven op pagina 8 van het informatieblad NAVB info 2012/2 (niet meer beschikbaar) en in rubriek 9.3 (pag 58 tem 60) van de publicatie Grondtechnieken – vervolmaking voor bouwplaatsmachinisten.
De techniek is een goede oplossing om veelvuldige incidenten bij graafwerken in de buurt van leidingen te verminderen. Als u met een zoekmachine de woorden “grondzuigen”, “excavatrice aspiratrice”, “vacuum excavation” of “Saugbagger” invult, krijgt u een hoop informatie over die alternatieve methode voor het veilig uitvoeren van graafwerkzaamheden.
In Nederland wordt het grondzuigen ook ingezet in de tuinbouw om de wortels van bomen niet te beschadigen. In verontreinigde grond zou deze techniek minder geschikt zijn, wegens explosierisico’s bij het opzuigen van grond die met vluchtige stoffen is vervuild.
Er is bovendien een federatie opgericht nl de Stichting Belangenvereniging Grondzuigen waar je o.a. de RIE en Arbocatalogus kunt consulteren.
Andere technieken
De gids van Kabel en Leiding overleg (KLO) “Graafschade preventie: inventarisatie en selectie van innovaties ter voorkoming van graafschade” is niet meer beschikbaar. Het document Factoren van invloed op Preventie Graafschade is wel nog beschikbaar. Sedert 1 januari 2022 zet KLO zich maximaal in om CROW 500 proof te zijn. Er bestaat ook een CROW 500 toolbox.
Ook ‘The Survey Association’ uit het Verenigd Koninkrijk heeft een gids uitgegeven met nuttige informatie over alternatieve technieken: The Essential guide to utility surveys: detailled guidance notes for specifying a utility survey (PDF)
Het ‘British Standards Institute (BSI)’ heeft een norm PAS 128 ‘Specification for underground utility detection’ daarover. In 2022 is deze herzien.
Het Franse normalisatie-instituut AFNOR heeft daarover deze norm uitgebracht: NF S70-003-1 "Travaux à proximité de réseaux : partie 1 - prévention des dommages et de leurs conséquences". De norm NF S 70-003-2 handelt over detectie en lokalisatie van ondergrondse leidingen.
Bekijk op ‘YouTube’ het filmpje van AFNOR over de norm NF S70-003-1 (in het Frans): Pourquoi une norme sur les travaux à proximité des réseaux?
De Stichting Industriële Reiniging (SIR) heeft in zijn laatste editie van het handboek “druk vacuümreinigen” ook enkele hoofdstukken aan zuiggraven gewijd (hoofdstukken 5.6, 5.15, 6.5 en 6.8).
Grondverzakking in de Antwerpse haven
Op 5 juli 2013 was er een grondverzakking aan de Scheldelaan in de Antwerpse haven. Door die verzakking kwamen er 6 pijpleidingen extra onder druk te staan. Gedurende meerdere dagen zogen grondzuigers de grond rond de leidingen weg. Nadien inspecteerde men de leidingen op lekken of breuken. Meer info in dit bericht uit de krant ‘Het nieuwsblad’: De Wever: ‘Antwerpen ontsnapt aan Gellingen in het kwadraat’
Campagnes en sensibilisatie rond veilig werken in nabijheid van leidingen
Diverse actoren in binnen- en buitenland hebben acties of campagnes gevoerd en publicaties uitgegeven om rond die risico’s te sensibiliseren. Een goed voorbeeld is het federale Kabel en Leiding Informatie Meldpunt (KLIM) in België, het Kabel- en Leidinginformatieportaal (KLIP) in Vlaanderen, het portaal Powalco in Wallonië en en de Dig Safely in New York. Hieronder vindt u nog meer voorbeelden en informatie.
Meer informatie
- Brochure van de Federale Overheidsdienst Economie, K.M.O., Middenstand en Energie: Werken in de nabijheid van pijpleidingen voor het vervoer van gasachtige en andere producten (PDF)
- Technisch dossier 144 Constructiv: Werken in de nabijheid van leidingen
- Publicaties (of toelichtingen) van leidingbeheerders:
- De aardgasverdelder Fluxys: Werken in de nabijheid van onze leidingen: veiligheid
- Fluvius: Graven doe je met zorg!
- ORES: Précautions d’usages lors des travaux
- Resa : Travaux à proximité des réseaux de distribution d’électricité et de gaz
- Folder van KLIM: Werken in het vooruitzicht ? Speel op veilig (PDF)
- Op de website van Fetrapi:
- Op de website van Elia: IN309 - Ondergrondse werken in of in de nabijheid van installaties van Elia
- Brochure van de Federale verzekeringen: Werken in de nabijheid van ondergrondse installaties - Praktische tips voor aannemers (PDF)
- Gestion des impétrants : Décret du 30 avril 2009 : Information, coordination et organisation des chantiers sous, sur et au-dessus des voiries ou des cours d’eau
- Over zorgvuldig graven:
- CROW-publicatie 500 ‘Schade voorkomen aan kabels en leidingen’ is een samenvoeging van de publicaties ‘Graafschade voorkomen aan kabels en leidingen' (publicatie 250) en 'Kabels en leidingen rond wateren en waterkeringen' (publicatie 308).
- Over alternatieve technieken:
- Artikel uit het Nederlands vakblad ‘Boomzorg’ voor onderhoud en beheer van bomen in de openbare ruimte: Grondzuigen voor de toekomst - Nieuwe techniek geeft bomen een tweede jeugd
- Op de website van Stichting Belangenorganisatie Grondzuigen
- Op de website van trenchlesspedia
- Op de website van de European GPR Association
- Travaux à proximité des réseaux enterrés et investigations complémentaires sans fouille
- Bijlage 5 bij DGUV Information 203-017 - Schutzmaßnahmen bei Erdarbeiten in der Nähe erdverleg...
- Algemene publicaties over graven en ondergrondse leidingen:
- Publicatie van het ‘Health and Safety Authority’, het Ierse agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk (in het Engels): Code of Practice For Avoiding Danger From Underground Services (PDF)
- Richtsnoeren bij het graven nabij ondergrondse elektrische kabels, op de website van de ‘Health & Safety Executive’ (HSE), het Britse agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk (in het Engels): Excavation and underground services
- Op de website van de ‘Fédération Française du Bâtiment’, de Franse bouwfederatie (in het Frans): Travaux à proximité des réseaux souterrains et aériens : un nouveau mode d'emploi de la réglementation
- Op de website van de “Centre d’étude des tunnels”: Guide de bonnes pratiques pour la sécurité et la protection de la santé lors de travaux en souterrain
- Op de website van de « Fédération Nationale des Travaux Publics » : guide d’application de la réglementation relative aux travaux à proximité des réseaux - Fascicule 2 : guide technique : Version 2
- Toelichting over de Europese ‘INSPIRE’ Richtlijn op de website van de Europese Commissie (in het Engels): INSPIRE: Infrastructure for Spatial Information in the European Community
- Artikel op deze website van het Belgisch kenniscentrum over welzijn op het werk BeSWIC: Werkzaamheden in nabijheid van ondergrondse nutsleidingen
- Rechtspraak:
- Juridisch tijdschrift over distributie van elektriciteit en gas (tot 2014), uitgegeven door de Juridische Commissie van Synergrid, de federatie van de netbeheerders elektriciteit en aardgas in België: IUVIS
- Masterpoef van Karolien Heirbout: Juridische analyse van de aansprakelijkheid bij schade aan en door ondergrondse nutsleidingen (PDF)