Onder de beroepsrisico’s als gevolg van AIWB hebben de belangrijkste bezorgdheden te maken met verminderde controle en autonomie op het werk, evenals een verhoogde werkintensiteit. Dit zijn bekende risicofactoren zijn voor werkgerelateerde stress bij werknemers.
Wat is werknemersbeheer via AI?
Werknemersbeheer via op AI en algoritmes gebaseerde systemen voor werknemersbeheer (AIWB) zijn digitale systemen die real-time gegevens over werkplekken, werknemers en taken verzamelen en analyseren om geautomatiseerde of semi-geautomatiseerde beslissingen te nemen met betrekking tot werkplanning, taakverdeling en/of prestatie-evaluatie. Over het algemeen is deze technologie vooral ontworpen om de workflow te optimaliseren en/of de besluitvorming met betrekking tot werk en werknemers te optimaliseren.
AIWB wordt geïmplementeerd in verschillende sectoren, waaronder opslag en logistiek, productie, gezondheidszorg, professionele schoonmaak, detailhandel, klantenservice en het bankwezen. In magazijnen en de logistieke sector optimaliseert AIWB bijvoorbeeld pickroutes en taaktoewijzingen om inefficiënties te verminderen. In de detailhandel en klantenservice kan het voetverkeer voorspellen en plant het ploegen in op basis van deze informatie. De banksector heeft ook AI-gestuurde prestatiemonitoring ingevoerd, waarbij trackingsoftware wordt gebruikt om de activiteitsniveaus van werknemers te meten, zoals de tijd die aan bureaus of pauzes wordt gespendeerd, of het aantal uitgevoerde taken en de tijd die nodig is om deze taken te doen.
Hoewel deze toepassingen de efficiëntie verhogen, geven ze ook aanleiding tot bezorgdheid over de veiligheid en gezondheid van werknemers.
Risico's en bezorgdheden van AIWB voor veiligheid en gezondheid op het werk
AI-gestuurd werknemersbeheer brengt verschillende risico's met zich mee, voornamelijk van psychosociale aard. Intensivering van het werk en prestatiedruk, waarbij werknemers worden gedwongen de productiviteit te maximaliseren door minder pauzes en een continue opvolging van prestaties, kan leiden tot stress en burn-out, evenals tot een hoger risico op werkgerelateerde ongevallen, verwondingen en musculoskeletale aandoeningen (MSA).
Op dezelfde manier zorgt het verminderen van de autonomie en controle van werknemers door opgelegde werkschema's en taaktoewijzingen, instructies over hoe deze taken moeten worden uitgevoerd en het stellen van prestatieverwachtingen, voor weinig ruimte bij werknemers om te beslissen hoe zij hun werk kunnen uitvoeren. Dit kan de werktevredenheid verminderen en een negatieve invloed hebben op de geestelijke gezondheid.
Bovendien kunnen geautomatiseerde managementsystemen bijdragen aan sociaal isolement en ontmenselijking door menselijke interactie te verminderen, relaties op de werkplek te verzwakken en gevoelens van eenzaamheid te vergroten. AIWB-systemen beperken bijvoorbeeld (of vervangen in sommige gevallen zelfs helemaal) de rol van de leidinggevende en de ondersteuning die werknemers van hun leidinggevende krijgen, waardoor de stress verergert. Leidinggevenden spelen immers sleutelrol bij het verzachten van de negatieve effecten van veeleisende banen met weinig autonomie.
Aangezien AIWB uitgebreide gegevens over werknemers verzamelt, roept dit ook privacyproblemen op en kan het het vertrouwen tussen werknemers en werkgevers verminderen. Aangezien deze AI-systemen afhankelijk zijn van historische gegevens, kunnen ze bovendien vooroordelen bevatten die leiden tot discriminatie op de werkplek. Slecht ontworpen AIWB kan zorgen voor oneerlijke taakverdelingen, onveilige werkomstandigheden, buitensporige werkdruk en bevooroordeelde prestatie-evaluaties.
Potentiële kansen
AIM biedt ook potentiële kansen voor veiligheid en gezondheid op het werk, als deze op verantwoorde wijze worden ontworpen en geïmplementeerd. Paradoxaal genoeg kan AIWB, afhankelijk van de manier waarop het wordt gebruikt, helpen bij het beheersen van deze psychosociale risico's. Door werkpatronen te analyseren, kunnen op AI gebaseerde systemen vroege tekenen van stress en burn-out identificeren, waardoor managers kunnen ingrijpen en de risico's kunnen beheersen voordat problemen escaleren.
AIWB kan ook helpen om werktaken en -schema's aan te passen aan de vaardigheden en kenmerken van werknemers en zo de risico's voor hun veiligheid en gezondheid tot een minimum beperken. Dit kan met name gunstig zijn in sectoren met een hoog risico, zoals de gezondheidszorg en de transportsector. Een dergelijke aanpak kan vooral waardevol zijn voor bepaalde groepen werknemers met specifieke behoeften, zoals oudere werknemers of werknemers die herstellen van of werken met bepaalde gezondheidsproblemen, om ervoor te zorgen dat hun werklast aansluit bij hun capaciteiten.
Bij de toepassing van AIWB is preventie op het gebied van VGW van cruciaal belang om een evenwicht te vinden tussen productiviteitswinst en veiligheid, gezondheid en welzijn van werknemers.
(Bron: Healthy Workplaces Campaign – februari 2025: Worker management through AI: Opportunities and risks for occupational safety and health)