Het Europees Verbond van Vakverenigingen (ETUC) heeft een studie gepubliceerd rond veiligheid van zolderladders en ladders gebruikt voor het reinigen van ramen. De studie dient als input voor werkgroepen binnen het technisch comité CEN/TC 93 “ladders”, met het oog op mogelijke aanpassingen van EN-normen rond ladders.
In dit artikel vindt u:
- een korte samenvatting van de studie;
- enkele publicaties uit de ons omringende landen;
- normen rond ladders;
- verwijzingen naar enkele relevante campagnes;
- informatie over enkele andere arbeidsmiddelen voor werken op hoogte.
Over de studie
Ladders worden vaak gebruikt door werknemers in sectoren zoals de bouw, het onderhoud, de schoonmaak, de landbouw, de installatiesector, enzovoort. Het gebruik van ladders brengt echter risico's met zich mee, zoals het vallen van grote hoogte. Valongevallen hebben vaak dramatische gevolgen en vertegenwoordigen nog altijd het hoogste percentage van dodelijke ongevallen. Het ontwerp van ladders, maar ook de duurzaamheid, het gebruiksgemak en de robuustheid kunnen bijdragen tot een goed, veilig en praktijkgericht arbeidsmiddel.
Als onderdeel van de publicatie werd een literatuurstudie uitgevoerd, waarbij onder meer gekeken werd naar ongevallenstatistieken van een reeks Europese lidstaten. Daarnaast deed men experimentele testen op zolderladders en ladders gebruikt door ramenreinigers.
In de studie wordt benadrukt dat een verkleining van de laddervoet de stabiliteit vermindert en het niet aangewezen is de laddervoet te verlagen tot 90 cm. Bovendien spelen ook dynamische effecten zoals wrijving en oppervlakteruwheid een rol.
Door het krimpen en zwellen van het hout van zolderladders of -trappen kunnen de loslaatkrachten aanzienlijk veranderen, zowel in positieve als in negatieve zin. Het gebruik van borgmiddelen is noodzakelijk om te voorkomen dat schroeven loskomen. Opname van deze producten in de bouwproductenverordening kan de veiligheidseisen op termijn verhogen.
Meer informatie over bouwproducten en de bouwproductenverordening op de website van de FOD Economie, onder het thema Bouwproducten.
Meer informatie over de studie is beschikbaar op de website van de ETUC:
- ETUC STAND studies
- volledige tekst van de studie: Study on the safety of loft ladders and ladder foots As part of the implementation of ETUC STAND, the ETUC Standardisation project (PDF, 2,11 MB)
Andere studies
Er zijn nog andere organisaties en sectoren die studies en onderzoek hebben gedaan of over webpagina’s beschikken met informatie over ladders en andere arbeidsmiddelen. Hieronder vindt u een niet-limitatief overzicht per land.
België
- Building Your Learning (Constructiv):
- de website Safetymypriority: Dossier: Veilig werken op hoogte: Correct gebruik van ladders tijdens de afwerking
Frankrijk
- ‘Institut national de recherche et de sécurité’ (INRS): Risques liés aux chutes de hauteur. Équipements d’accès en hauteur: échelles, escabeaux et marchepieds - Risques
- ‘Prévention BTP’: Utiliser des échelles portables en sécurité
- ‘Institut de Recherche et d'Innovation sur la Santé et la Sécurité au Travail des Artisans du BTP-paysage’ (IRIS-ST): Le mémo sécurité - travaux en hauteur: échelles, escabeaux et pir(l) (PDF, 1,64 MB)
Nederland
- Volandis: A-blad Ladders en trappen
- Vereniging Schoonmaak Research (VSR): VSR Veilig werken op hoogte
- Schoonmakend Nederland: Veilig werken op hoogte
- Arbocatalogus van Mens & Werk: Fiche "werken op een ladder of trap" (PDF, 1,44 MB)
In 2010 heeft de Nederlandse Arbeidsinspectie een document uitgebracht met een mooi overzicht van de arbeidsrisico’s in de glazenwassersbranche.
Duitsland
- ‘Berufsgenossenschaft der Bauwirtschaft’ (BG BAU): Die Verwendung von Leitern und Tritten (PDF, 4,04 MB)
- ‘Deutsche Gesetzliche Unfallversicherung’ (DGUV):
- ‘Deutsche Gesellschaft für wirtschaftliche Zusammenarbeit’ (DGWZ) Neues DGWZ-Seminar: "Leitern, Tritte, Fahrgerüste – Befähigte Person zur Prüfung"
- ‘Fachverband Schornsteintechnik’: presentatie Schutzmaßnahmen zur Vermeidung oder Minimierung der Absturzgefährdungen bei Hausschornsteinbauarbeiten (PDF, 1,04 MB)
- ‘Verband Deutscher Leitern- und Fahrgerüstehersteller’ (VDL): Tipps für den sicheren Umgang mit Leitern
Verenigd Koninkrijk
- ‘Health and Safety Executive’ (HSE):
- ‘The Ladder Association’:
Zwitserland
- Zwitserse nationaal ongevallenverzekeringsfonds SUVA: Bien placer une échelle: comment éviter les chutes
Europa
- Bureau voor publicaties van de Europese Unie: Hoe kunt u de meest geschikte arbeidsmiddelen voor tijdelijk werk op hoogte kiezen?
- Senior Labour Inspectors Committee (SLIC): werkgroep machex: gebruik van draagbare ladders
Canada
- Institut de recherche Robert-Sauvé en santé et en sécurité du travail (IRSST): R-1113: Ladder and Stepladder Stability Criteria
Normen
Op Europees vlak is er een technisch comité dat de normalisatie van ladders beheert en 14 werkgroepen bevat: CEN/TC 93.
Dit technisch comité (TC) heeft momenteel volgende normen ontwikkeld:
- EN 131-1:2015+A1:2019 Ladders - Part 1: Terms, types, functional sizes
- EN 131-2:2010+A2:2017 Ladders - Part 2: Requirements, testing, marking
- EN 131-3:2018 Ladders - Part 3: Marking and user instructions
- EN 131-4:2020 Ladders - Part 4: Single or multiple hinge-joint ladders
- EN 131-6:2019 Ladders - Part 6: Telescopic ladders
- EN 131-7:2013 Ladders - Part 7: Mobile ladders with platform
- EN 14183:2003 Step stools
- EN 14975:2006+A1:2010 Loft ladders - Requirements, marking and testing
Daarnaast is er ook CEN/TC 53: Temporary works equipment, die 16 werkgroepen bevat. In dit technisch comité (TC) worden onder andere volgende normen bekeken: EN1004, EN1263 en EN12811.
Er zijn ook 3 specifieke Franse normen voor arbeidsmiddelen op lage hoogte:
- NF P 93-352: Plates-formes individuelles roulantes
- NF P 93-353: Plates-formes individuelles roulantes légères
- NF P 93-520 : Echafaudages roulants préfabriqués de faible hauteur
Dit kwam ook aan bod in volgend BeSWIC-artikel: Diverse technische oplossingen voor werken op hoogte.
Campagnes
In 2002 voerde het Nederlandse FNV Bouw een campagne rond ladders. Van deze campagne zijn, met zijn mooie en sprekende affiche “Geef de ladder een trap”, geen documenten of (studie)materiaal meer beschikbaar, behalve volgend artikel (pagina 7-11): Werken op ladders is uit de tijd Jonge bouw-vakkers.
In Europa werd er in het kader van markttoezicht 2 campagnes gevoerd. Meer informatie hierover is beschikbaar op de website van Prosafe:
In 2015 heeft de toenmalige NAVB (het huidige Constructiv) een campagne rond werken op hoogte. Hierover verscheen volgend bericht op deze BeSWIC website: Preventiecampagne ‘Veilig werken op hoogte’.
De Nederlandse Inspectie SZW heeft van 26 mei tot en met 19 juni 2015 intensief gecontroleerd of ladders, trappen en rolsteigers op kleinere bouwlocaties veilig en goed worden gebruikt. Lees hierover volgende publicatie op de website van de Nederlandse arbeidsinspectie: Veilig werken met ladders, trappen en steigers op binnenstedelijke bouwlocaties. De actie werd herhaald in 2020.
Ook de Engelse HSE heeft men zijn “shattered lives”-campagne zowel vallen van hoogte als het uitglijden en struikelen onder de aandacht gebracht. Meer informatie hierover is beschikbaar op de archiefwebsite van de HSE: Shattered Lives (gearchiveerde website).
Ieder jaar organiseert het American Ladder Institute (ALI) in de maand maart de ‘National Ladder Safety Month’ die ladderveiligheid promoot zowel in de huissituatie als op het werk. Dit instituut heeft op de website Laddersafetymonth ook affiches en video’s.
Het Nederlandse Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) heeft een infographic gemaakt rond val van verplaatsbare ladder. Over de 10 andere infographics verscheen volgend artikel op de blog van BeSWIC: Animaties en infographics over enkele risicovelden.
Deze infographic en andere informatie zijn ook beschikbaar op de website van Arboportaal, onder het topic werken op hoogte.
Arbeidsmiddelen voor werken op hoogte
Ladders zijn eerder toegangsmiddelen dan werkposten voor werkzaamheden op hoogte. De werkgever beperkt het gebruik van ladders en trapladders als werkpost op hoogte tot arbeidsomstandigheden waarin het gebruik van andere, veiligere arbeidsmiddelen niet verantwoord is, gelet op het geringe risico en gelet op, hetzij de korte gebruiksduur, hetzij de bestaande kenmerken van de arbeidsplaats en werkposten die de werkgever niet kan veranderen. Ladders vallen als arbeidsmiddel ook onder de bepalingen van art. IV.2-14.- van de codex over het welzijn op het werk. Dit betekent dat ze periodiek moeten gecontroleerd worden door deskundigen intern of extern aan de onderneming of inrichting. Ze moeten evenwel niet verplicht door een externe dienst voor technische controles (EDTC) 3-maandelijks gecontroleerd worden (maar dit mag wel omdat ze ook een deskundige zijn).
Meer informatie hierover is beschikbaar:
- op de website van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD Werkgelegenheid): Tijdelijke werkzaamheden op hoogten;
- op deze BeSWIC website: Ladder.
Preventie en Interim biedt op haar website ook een pagina rond Werken op hoogte.
Daarnaast zijn er andere arbeidsmiddelen -en technieken die gebruikt worden voor werkzaamheden op hoogte, zoals steigers, hoogtewerkers, touwtechnieken, enzovoort. Over een aantal van deze arbeidsmiddelen verschenen in het verleden volgende berichten op BeSWIC:
- steigers:
- touwtechniek: Touwtechnieken: enkele (inter)nationale organisaties en websites
- andere technieken:
De hierboven vermelde berichten werden ondertussen geactualiseerd.
Ook Constructiv heeft op zijn website Buildingyourlearning veel informatie over dit soort arbeidsmiddelen. Enkele voorbeelden:
- Rolsteigers:
- Steigers:
- Hoogwerkers:
Er werden in het verleden ook al parlementaire vragen gesteld rond het gebruik van ladders of andere technieken. Een voorbeeld hiervan is terug te vinden onder de rubriek Parlementaire vragen van deze BeSWIC website: 112 Kamer: Schilderwerken - Steigers.
Op webpagina’s van producenten en internationale federaties zoals het ‘Access Industry Forum’ met 10 internationale leden, waaronder de Ladder Association, IPAF en IRATA, is tevens informatie te vinden over de technische specificaties en het veilig gebruik en onderhoud van deze arbeidsmiddelen.
Tenslotte is er in Nederland de Stichting voor Veilig werken op hoogte (SVWOH). Deze organisatie borgt in Nederland de vakbekwaamheid van medewerkers die betrokken zijn bij het werken op hoogte. SVWOH beheert dan ook de certificeringsschema’s en eind- en toetstermen aan de hand waarvan medewerkers kunnen worden opgeleid en geëxamineerd. De stichting werd in 2016 opgericht op initiatief van de Vereniging van Steiger-, Hoogwerk- en Betonbekistingbedrijven (VSB) en Bouwend Nederland KOMAT.
Deze organisatie heeft ook een begrippenlijst (ongeveer 450 woorden) opgesteld in het Nederlands, Engels en Duits, die naar 11 andere talen (Bulgaars, Kroatisch, Hongaars, Litouws, Pools, Portugees, Roemeens, Russisch, Slovaaks, Spaans en Turks) is vertaald. Een Franse vertaling bestaat niet.
Informatie over het belang van de Nederlandse Vereniging van Steiger-, Hoogwerk- en Betonbekistingsbedrijven (VSB) en de SVWOH vindt u in het artikel van Betoniek “Veiligheid het bestaansrecht van de VSB”. Het Nederlandse VSB, de Vereniging van Stellingbouw Bedrijven van België (VSBB) en stellingbouwverenigingen in andere landen werden ook vermeld in het BeSWIC-artikel: Nieuwe collectieve beschermingstechnieken voor veilige stellingbouw.