09.12.2013

Update 22/08/2023

De verenigingen van ergonomie, de ‘Belgian Ergonomics Society’ (BES), en arbeidshygiëne, de ‘Belgian Society of Occupational Hygiene’ (BSOH), sloegen de handen in elkaar om een gemeenschappelijke activiteit te organiseren. Het lichtlabo van KAHO/KULeuven was de gastheer van de zeer geslaagde studiedag rond verlichting op 24 oktober 2013.

Getuige hiervan was dat op enkele dagen tijd de meer dan 50 plaatsen volzet waren en de feedback achteraf zeer positief was. De meerwaarde aan de studiedag was de verdieping en de kennismaking van een wereld dit tot nu toe niet gekend was door een preventieadviseur.

Aanleiding voor de samenwerking was het koninklijk besluit van 10 oktober 2012 betreffende arbeidsplaatsen waar in afdeling III (art. 33 tot 35) bepalingen rond verlichting zijn terug te vinden. Toelichtingen over dat KB en over verlichting vindt u op de webstek van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal overleg:

Er werden 3 presentaties gegeven en er was een rondgang in het labo.

Presentaties

De heer Guy Durinck sprak over de fotometrische basisgrootheden, zoals verlichtingssterkte, luminantie, kleurweergaveindex, enz. De begrippen rond verlichting werden geduid, wat een handige herhaling was voor wat komen zou.

Peter Hanselaer maakte zo duidelijk dat lichtmetingen niet hetzelfde zijn als wat we waarnemen (perceptie). Objectief kan men de luminantie van een wit vlak als helderder meten, terwijl subjectief een licht grijs vlak helderder overkomt. De waargenomen luminantie wordt ook beïnvloed door de achtergrond en de saturatie van een kleur. Op eenzelfde manier worden de ‘unified glare rating’ (UGR) en kleurweergave-index in vraag gesteld bij LED’s.

Wouter Ryckaert gaf uitleg over de norm EN 12464-1 (code van goede praktijk) en interpretaties van lichtstudies. Hij sprak over 2 soorten lichtontwerpers en 2 werelden nl. de ingenieurs en de architecten, die van de cijfers (zichtbaarheid) en die van het uitzicht of concept. Deze twee werelden zouden nog meer naar elkaar moeten toegroeien, bijvoorbeeld een architect die zijn concept objectiveert met een lichtberekening. Hij gaf ook uitleg over de parameters en de invloed van deze parameters en illustreerde dit aan de hand van het lichtberekeningsprogramma Dialux.

De presentaties zijn niet meer beschikbaar. Het bericht werd overgenomen door VerV.

Rondgang in het lichtlabo

Tijdens de rondgang in de labo's werd de bovenstaande theorie in praktijk door Catherine Lootens gedemonstreerd: de meetopstelling om alle lichtkarakteristieken van een lamp te meten, het contrast tussen objectieve en subjectieve helderheid, de gemeten en waargenomen verblinding bij LED, TL en TL-LED lampen, enz.

Op 2022 vierde het labo zijn 25-jarig bestaan. Lees volgend artikel hierover: 25 jaar Laboratorium voor Lichttechnologie. 

Het labo Luxetec van de VUB heeft onderzoeksexpertise in openbare verlichting, architecturale verlichting en medische verlichting en is dus complementair aan de expertise van het lichtlabo.

Gebundelde informatie

Een goed overzicht van nuttige websites vindt u in artikel uit Veiligheidsnieuws nr. 180 van de Koninklijke Vlaamse Vereniging voor Preventie en Bescherming (Prebes), de Vlaamse ledenvereniging van preventieadviseurs: Waar zijn die verlichtingswaarden in lux naartoe? (PDF)

In dat artikel wordt er ook verwezen naar websites van fabrikanten, waar u ook zeer veel concrete informatie kunt vinden. In dit kader is het volgende te vermelden: de nieuwste Europese regelgeving rond energie-etikettering van elektrische lampen en armaturen die op 1 september 2013 in voege is getreden, vindt u in de gedelegeerde verordening nr. 874/2012 (PDF)

Op de website “ergonomiesite.be” vindt u praktische informatie over Dialux: Dialux: hoe verlichting berekenen.

Ook op de website van de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu vindt u informatie over spaarlampen (compacte fluorescentielampen) en welke lampen geven welk soort licht.

Over de nieuwe versie 2021 van EN 12464-1 verschenen volgende bijdrages:

Toekomstige studiedagen rond dit thema

Op 28 januari 2014 organiseert BES een studiedag en nieuwjaarsontmoeting rond "Goede praktijken in de ergonomie". Iedereen kan zich kosteloos inschrijven voor deze studiedag met afsluitende receptie.

De leden die de studiedag over verlichting van 24 oktober 2013 hebben gemist kunnen op die studiedag ook meer uitleg krijgen over het lichtberekeningsprogramma Dialux, naast andere ergonomische voorbeelden.

Op 12 februari 2014 organiseert de Vlaamse wetenschappelijke vereniging voor arbeidsgeneeskunde (VWVA) ook een studiedag rond verlichting. Sprekers zijn W. Ryckaert en C. Lootens van het Laboratorium voor Lichttechnologie van Gent en M. De Ridder. De presentaties kunnen nog gedownload worden. Meer informatie over de studiedagen van het programma van permanente vorming in de arbeidsgeneeskunde vindt u op de website van het VWVA: Seminaria 2013-2014

Meer informatie