Belangrijkste VGW-risico's bij digitaal platformwerk
Digitaal platformwerk brengt een reeks risico's voor de veiligheid en gezondheid op het werk met zich mee, waarvan sommige vergelijkbaar zijn met de risico's die buiten de platformeconomie in gelijkaardige banen voorkomen, zoals ergonomische problemen, uitglijden/vallen en verkeersongevallen. Andere risico’s zijn dan weer uniek voor platformwerk, vanwege de manier waarop de platformen taken organiseren en ontwerpen. Tot de belangrijkste uitdagingen behoren algoritmisch beheer en toezicht (en het daarmee gepaard gaande gebrek aan transparantie), werkintensivering die leidt tot een slecht evenwicht tussen werk en privé, evenals onzekerheid over werk en inkomen, wat kan bijdragen tot psychische problemen.
Bovendien worden werknemers door de dubbelzinnige arbeidssituatie en onconventionele contractuele regelingen, zoals ze voorkomen bij digitale platformen in de meeste lidstaten van de Europese Unie (EU), vaak als zelfstandigen geclassificeerd. Hierdoor zijn ze verantwoordelijk voor hun eigen VGW-beleid. Deze situatie wordt nog verergerd door een algemeen gebrek aan sensibilisering, ontoereikende preventie- en handhavingsdiensten en de uitsluiting van de werknemers bij de sociale dialoog en collectieve onderhandelingen, waardoor ze geen ondersteuning krijgen bij het beheersen van VGW-risico's.
Actie ondernemen om de veiligheid van platformwerkers te garanderen
Zowel op Europees als op nationaal niveau zijn er wetgevingsinitiatieven geïmplementeerd of in voorbereiding om de veiligheid van werknemers op digitale platforms te verbeteren. In maart 2024 bereikten het Europees Parlement en de Raad een akkoord over een nieuwe richtlijn om de arbeidsomstandigheden voor deze werknemers in de Europese Unie te verbeteren. Deze wet kan de arbeidssituatie van minstens 11,5 miljoen mensen verduidelijken.
Ook verschillende nationale wetgevingen, zoals de Spaanse ‘Riders Law’, de wetgevende kaders in Italië en Frankrijk en wetgevende initiatieven in België, Kroatië, Griekenland, Malta en Portugal, bevatten bepalingen zoals het recht op algoritmische transparantie of het vermoeden van een afhankelijke arbeidsverhouding tussen werknemers en platformen. Lees meer over deze nationale wetgevingen in volgende beleidsnota op de website van het Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk (EU-OSHA) (in het Engels): Veiligheid en gezondheid op het werk bij digitaalplatformwerk: lessen uit regelgeving, beleid, acties en initiatieven .
Vakbonden in de hele EU hebben initiatieven gelanceerd om het bewustzijn over de huidige toestand in de sector te vergroten onder platformmedewerkers, beleidsmakers en het grote publiek. Deze inspanningen omvatten verschillende strategieën, waaronder het opzetten van registers en waarnemingscentra voor arbeidsomstandigheden, vrijwillige systemen, de ontwikkeling van trainingsinstrumenten en de uitwisseling van goede praktijken en informatie. de acties worden geïmplementeerd via traditionele face-to-face werkmethoden, maar ook via nieuwere kanalen zoals sociale media. Zo verzamelt het Digital Platform Observatory voor digitale platformen bijvoorbeeld belangrijke praktijken rond werknemersvertegenwoordiging en sociale dialoog, evenals initiatieven om de arbeidsomstandigheden van werknemers van digitale platformen te verbeteren.
Sociale dialoog en collectieve onderhandelingen zijn effectief gebleken bij het verbeteren van de arbeidsomstandigheden of het voorkomen van risico's op het gebied van VGW, bijvoorbeeld door het verstrekken van Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) voor zij die zich verplaatsen met een ‘kwetsbaar’ vervoersmiddel. Bovendien hebben een Deense vakbond en een schoonmaakplatform een innovatieve collectieve arbeidsovereenkomst gesloten met degelijke werkvoordelen en ziekte-uitkeringen voor werknemers.
Digitale platformen dragen ook een grote verantwoordelijkheid voor de veiligheid en gezondheid op het werk van hun werknemers. Sommige platformen hebben blijk gegeven van proactieve actie door VGW-overwegingen rechtstreeks in hun activiteiten te integreren aan de hand van hotlines, helpdesks, ondersteuningssystemen, bedrijfsgroepsforums en interpersoonlijke veiligheidsmaatregelen. Daarnaast bieden sommige platformen ook essentiële voordelen, zoals een ziekte- en ongevallenverzekering, dekking van ziektekosten en arbeidsongeschiktheid, ouderschapsverlof en VGW-training.
Kortom, de aanpak van VGW-risico's bij het werken op digitale platforms vereist een actieve en gecoördineerde inspanning van platformen en beleidsmakers, maar ook van vakbonden en goed geïnformeerde werknemers. Alleen een gezamenlijke aanpak, waarbij elke speler effectief betrokken en geëngageerd is, zal de veiligheid en gezondheid van werknemers van digitale platformen kunnen waarborgen.
(Bron: Healthy Workplaces Campaign News – mei 2024: Strategies to address occupational safety and health risks in digital platform work)