Update 10/10/2023
De Federale Overheidsdienst Economie, K.M.O., Middenstand en Energie (FOD Economie) heeft een gids gepubliceerd over de rol en het belang van de normen in wetgevende teksten in het belang van de bedrijven en de maatschappij en de manier hoe men naar normen kan verwijzen in regelgevende teksten. De informatie die in deze gids wordt vermeld, is zowel nuttig voor een preventieadviseur (hoofdstukken 1 tot 4) als voor overheden (hoofdstuk 5).
De gids is beschikbaar op de website van de FOD Economie, in de rubriek Publicaties > Verwijzen naar normen in technische regelgeving - Ontdek de voordelen! Gids bestemd voor regelgevende overheden.
Deze gids werd gepresenteerd op een studiedag van 4 mei 2017. De presentaties zijn niet meer beschikbaar.
Hieronder volgt wat meer informatie rond:
- de verwijzingsregels naar normen in reglementaire teksten;
- in welke regelgeving naast de welzijnswet die ook van belang is voor een preventieadviseur, men verwijzingen naar normen kan vinden;
- de lijst van geharmoniseerde normen;
- het belang van normen in het dagelijkse leven;
- de aankoop van normen;
- enkele eerder verschenen artikels op deze BeSWIC website daarover.
Verwijzingsregels
In de gids worden volgende indelingen gemaakt, die men terugvindt in hoofdstuk 5:
- volgens indirect of direct karakter van de verwijzing;
- volgens al dan niet dwingend karakter van de verwijzing.
Bij de directe verwijzing kan de norm zowel gedateerd als niet gedateerd zijn.
Bij de dwingende verwijzing zijn er 3 varianten mogelijk:
- De toepassing van de norm is verplicht.
- De gelijkwaardigheid aan de norm is vereist.
- Er is een indirect dwingende verwijzing.
In de gids wordt van elke indeling duidelijke voorbeelden gegeven en eindigt met enkele concrete aanbevelingen.
Voorbeelden van verwijzingen naar normen in wettelijke bepalingen in het dagelijks leven van een preventieadviseur
In de nieuwe Codex, die op 2 juni 2017 in het Belgisch Staatsblad is gepubliceerd, zijn o.a. voorbeelden te vinden in boek III, titel 1 (o.a. in art. III.1-32 met voor verlichting de link naar NBN EN 12464-1 en NBN EN 12464-2) en op diverse plaatsen in boek VI, titel 1: chemische agentia.
Voor het risicoveld chemische agentia is er een lijst van normen beschikbaar in de rubriek Thema's > Gevaarlijke stoffen > Chemische agentia > Normering.
Niet enkel in de welzijnswet en zijn uitvoeringsbesluiten, maar ook in andere regelgeving, zoals in het koninklijk besluit van 7 juli 1994 tot vaststelling van de basisnormen voor de preventie van brand en ontploffing waaraan de nieuwe gebouwen moeten voldoen, het vervoer van gevaarlijke stoffen (o.a. ADR en RID) en in de milieuregelgeving, om er maar enkele te noemen, wordt regelmatig (expliciet) naar normen verwezen.
In het kader van de nieuwe aanpakrichtlijnen kan men door te voldoen aan geharmoniseerde normen een meer concrete invulling geven aan bepaalde essentiële veiligheids- en gezondheidseisen die in een bepaalde richtlijn staan vermeld. Dit is dan een impliciete verwijzing naar normen. De lijst van geharmoniseerde Europese normen per richtlijn of verordening is in het Engels beschikbaar op de website van de Europese Commissie, in de rubriek Groei > The European Single Market > European Standards > Harmonised Standards.
Ook bedrijven die zorgsystemen hebben, zoals ISO 9001, ISO 14001 of de toekomstige ISO 45001, zijn gebaseerd op ISO-normen. Standaarden van managementsystemen zijn één van de groepen normen.
Bepaalde welzijnsactoren, zoals de externe diensten voor preventie en bescherming op het werk en de externe diensten voor technische controles op de werkplaats, moeten een ISO 9001 en een ISO 17020 certificaat onder accreditatie hebben.
Rond producten en productspecificaties, zoals bijvoorbeeld bouwproducten, verwijst men ook dikwijls naar normen. Een voorbeeld hiervan is de bouwproductverordening. De 7 fundamentele eisen voor bouwwerken zijn:
- mechanische weerstand en stabiliteit;
- brandveiligheid;
- hygiëne, gezondheid en milieu;
- veiligheid en toegankelijkheid bij gebruik;
- bescherming tegen geluidshinder;
- energiebesparing en warmtebehoud;
- duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen.
Meer info over de bouwproductverordening, zoals de CE en prestatieverklaring, is beschikbaar op de website van de FOD Economie, in de rubriek Ondernemingen > Specifieke sectoren > kwaliteit in de bouw > Bouwproducten.
De rol van technische specificaties (STS) voor de realisatie van bouwwerken volgens regels van de kunst en goed vakmanschap voornamelijk bestemd voor voorschrijvers en ontwerpers is beschikbaar op de website van de FOD Economie, in de rubriek Ondernemingen > Specifieke sectoren > kwaliteit in de bouw > technische specificaties.
Een beknopte brochure van de Federatie van Algemene Bouwaannemers (FABA) geeft ook een goed overzicht. Die brochure is beschikbaar op de website van FABA, in de rubriek Publicaties: Normen, productcertificatie - keurmerken: Wegwijs in het doolhof.
Normen in het dagelijkse leven
In het dagelijkse leven beseft men niet hoeveel zaken er gestandaardiseerd of genormaliseerd zijn.
Drie affiches in het Engels, opgesteld door het Europees normalisatie-instituut CEN (ondertussen gemeenschappelijke CEN-CENELEC website), illustreren dit op een ludieke manier:
- normen op de werkplek: Standards@work (PDF, 2,98 MB);
- normen in de thuissfeer: standards@home;
- normen in de vrije tijd: standards@play.
De ludieke you-tube film “A day in a life” van Agoria is niet meer beschikbaar.
Aankoop van normen
Normen zijn niet gratis. In België kan men ze aankopen via de website van het Bureau voor Normalisatie (NBN): https://nbn.be/nl.
Titel 1 van boek 8 van het Wetboek Economisch recht (WER) vormt het wettelijk kader van normen. Dit boek en de in totaal 18 boeken van het WER zijn beschikbaar op de website van de FOD Economie, in de module Regelgeving > Wetboek van economisch recht (gecoördineerde teksten - Justel).
Accreditatie
Accreditatie is een attest uitgegeven door een derde partij met betrekking tot een instelling die de conformiteit evalueert, zoals een laboratorium, een keuringsinstelling en een certificatie-instelling.
Accreditatie is een hulpmiddel om het vrije verkeer van producten en diensten te bevorderen. Ze draagt ook bij tot het opheffen van de technische handelsbelemmeringen, het bevorderen van een eerlijke concurrentie en het harmoniseren van de werking van de markten.
9 juni wordt ieder jaar uitgeroepen als Wereldaccreditatiedag.
Meer info over het Belgisch accreditatieorgaan BELAC en de Wereldaccreditatiedag is beschikbaar op de website van de FOD Economie, in de rubriek Ondernemingen & Zelfstandigen > Leven van een onderneming > Kwaliteitsbeleid > Accreditatie.
Artikels op BeSWIC rond normen, normalisatie en accreditatie
- Opleiding en vorming rond normen en normalisatie in Europa
- Normen opzoeken en commentaar bij normontwerpen geven via vernieuwde website
- Een gewijzigd reglementair kader voor het verhandelen van bouwproducten
- Tweede Europese top over standaardisatie in het teken van standaardisatie van diensten
- KAN-Brief over veiligheid van mobiele machines
- BELAC bestaat 25 jaar
- ISO 39001: nieuwe norm voor een transportveiligheidsbeheersysteem
- Aquafin behaalt ISO55001-certificaat
Meer informatie
- Op de website van de Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling (FRDO) het Advies op eigen initiatief over het ter beschikking stellen van normen
- Op de website van de Federale Overheidsdienst Economie, K.M.O., Middenstand en Energie (FOD Economie)
- Gids van het Ministère de l’Economie de l’Industrie et du numérique (de France) : Guide relatif du bon usage de la normalisation dans la réglementation
- Voor overheden:
- Op de website van ISO: Using and referencing ISO and IEC standards to support public policy
- Op de website van IEC: Using and referencing ISO and IEC standards to support public policy
- Op de website van de Franse Raad van State de publicatie “le droit souple”
- Op de website van CEN-CENELEC de gids 30 “European Guide on Standards and Regulation – Better regulation through the use of voluntary standards – Guidance for policy”
- HesaMag#07 van ETUI over de rol van vakbonden in het normalisatieproces: Standardization: what roles for the unions?
- Op de website van Belspo oude onderzoeksprojecten rond normalisatie en technische regelgeving:
- Op de website CEN onder de rubriek “how to use the Normative references”
- Op de website van Europa: