Update 22/10/2024
Bij openbare besturen worden er meer en meer pesticiden verboden, waarbij dat op termijn zelfs zal leiden tot een totaalverbod. Ook bepaalde pesticiden zijn verboden te gebruiken door de particulier, behalve door professionele gebruikers bij die particulieren. Hierdoor moet men op zoek gaan naar alternatieve methoden om onkruid te bestrijden.
Hieronder wordt er een overzicht van deze alternatieven gegeven en wordt er verwezen naar publicaties van onkruidbranders als één van de alternatieve thermische methodes, waar op de (extra) brandrisico’s wordt gewezen.
Diverse alternatieven
De alternatieven kunnen onderverdeeld worden in mechanische en thermische technieken en zelfs het met de hand verwijderen (als aparte techniek).
Bij de thermische technieken gebruikt men warm water, stoom, IR, hete lucht en de directe vlam door branders.
Hieronder een overzicht van al deze technieken op volgende websites:
- thermische en mechanische technieken op de website van de Vlaamse Milieumaatschappij, in de rubriek Bestrijdingsgids > Machinegebruik;
- op de website van onkruidvergaat: Overzicht van niet-chemische onkruidbestrijdingstechnieken voor particulieren;
- op de website van CLM: Beschikbare chemievrije en chemische methoden en technieken voor tuinonderhoud door particulieren
- op de website van het Opzoekingscentrum voor de wegenbouw (BRRC): Handleiding voor niet-chemisch(e) onkruidbeheer(sing) op verhardingen met kleinschalige elementen
- op de website van groenkennisnet (Nederland): Beschikbare chemievrije en chemische methoden en technieken voor tuinonderhoud door particulieren;
- op de website “Adalia” voorheen "Gestion Différenciée.be", in het Frans:
- pagina over onkruidbestrijding: Désherbage;
- gids over La gestion différenciée et les alternatives aux pesticides;
- verschillende communicatiemiddelen (in het Frans) communication.
- op de website van Corder (in het Frans): verschillende publications;
- gids van "La FREDON Bretagne", in het Frans: Guide des alternatives pour l'entretien des espaces publics
Brandrisico’s bij onkruidbranders
Onkruidbranders die werken op gaspatronen of aangesloten zijn op gasflessen waarmee het groen kan worden weggebrand, hebben een verhoogd risico op brand omwille van de directe vlam, zeker bij droogte en nabij houten structuren.
Het veroorzaken van brand in bomen en bermen, aan tuinhuisjes en andere houten structuren komt meer en meer voor. Daarom heeft de brandweer eind juli 2017 opgeroepen om met die branders zorgzaam om te gaan.
Lees volgende nieuwsberichten hierover:
- Vlaams infocentrum land- en tuinbouw (VILT): Brandweer waarschuwt voor gebruik van onkruidbranders;
- Oscare: Onkruidbrander, een groot (brand)gevaar!
- Vrt: Brandweer waarschuwt: 1 op de 5 branden ontstaat door onkruidbranders.
De Nederlandse brandweer heeft er ook een webpagina aan geweid en heeft ook nog andere berichten:
- Webpagina veilig onkruid wegbranden
- Veilig op 1: Risico’s van de onkruidbrander onderschat
- Brandweervrijwilligers: Meer dan alleen brandgevaar bij gebruik onkruidbranders
Diverse organisaties hebben ook webpagina’s en ander sensibiliseringsmateriaal ontwikkeld, waarbij ook wordt gewaarschuwd omtrent het brandrisico:
- LEEF! Brandveilig:
- TuinPraat.be: Onkruid verbranden met een onkruidbrander;
- Ethias: Beheers het brandrisico bij thermische onkruidbestrijding
- ANPI: veiligheidsfiche: In de tuin: Thermische onkruidverbranders;
- In het Frans:
- Mission Wallonne des Secteurs Verts – PreventAgri: Sécurité avec le désherbeur thermique (PDF, 898 kB),
- Ethias: Maîtrisez le risque incendie en cas de désherbage thermique
- Adalia: Sécurité avec le désherbeur thermique,
- ANPI: Fiche de sécurité: au jardin: Désherbage thermique,
- Le centre d'information pour la prévention des incendies (CIPI): Travailler en toute sécurité avec un désherbeur thermique,
- CompamedSanté: fiche hygiène et sécurité liées à l’usage des techniques de désherbage,
- CDG 35, portail de la fonction publique territoriale en Ille-et-Vilaine: Utilisation d’un désherbeur thermique (PDF, 217 kB),
- Téléservice "Réseaux et canalisations": Désherbage thermique (PDF, 204 kB),
- Schéma d’Aménagement et de Gestion des Eaux (SAGE): Guide des alternatives au désherbage chimique dans les communes.
Enkele maatregelen
Zorg ervoor dat men op voldoende afstand van houten materialen en bebouwing blijft en dat men niet in de buurt van ventilatiegaten komt.
Een elektrische onkruidbrander is veiliger, want die heeft geen open vlam, maar ook daar is voorzichtigheid geboden. Na gebruik moet men die onkruidbrander eerst laten afkoelen voor men hem opbergt. Let ook op voor eventuele brandwonden.
Als het toch fout loopt, dan is een zo vlug mogelijke alarmering van de brandweerdiensten noodzakelijk. Het klaarleggen van een tuinslang of een emmer water klaar houden, is soms een valse veiligheidsmaatregel van de particulier, want het vuur neemt vaak zo’n snelle uitbreiding dat men met die middelen niets kan uitrichten.
Enkele mooie (andere) ecologische verhalen
Een mooi verhaal is het project “Green way” van de MIVB.
Op enkele eigen beddingen van de tram is er groen aanwezig. De takken van struiken kunnen de zichtbaarheid van bestuurders hinderen, of krassen maken op het koetswerk van de voertuigen. Het onkruid kan plots beginnen te woekeren.
De bestaande vegetatie op de bodem werd daarom vervangen door een kruipplant: sedum. Sedum vormt een plantentapijt, zelfs in dorre en harde zones, en groeit veeleer in de breedte dan in de lengte en dus perfect voor tussen de tramsporen. Om de eigen beddingen af te bakenen zou de huidige vegetatie vervangen worden door honingbloemen: deze wilde bloemensoort stopt de overwoekering van onkruid en trekt bovendien ook bestuivende insecten aan zoals bijen, wat de biodiversiteit verhoogt.
Meer info op de website van de MIVB.
Enkele milieuorganisaties hebben in 2016 een onderzoek uitgevoerd bij enkele tuincentra in hoeverre pesticidenvrije alternatieven ter beschikking gesteld worden.
De resultaten van de Nederlandstalige tuincentra lees je in “Dossier toetsing tuincentra”.
De resultaten van de Franstalige tuincentra lees je in “Désherbage en Wallonie: les conseils en jardinerie laissent à désirer”.
Op de website van de Vereniging van Openbaar Groen (VVOG) is er een thema gebruik van bestrijdingsmiddelen.
Op de website Ecopedia vindt men een toepassing voor begraafplaatsen.
Op de website ISB vindt men de publicatie “Pesticidevrij beheer van sportinfrastructuur”
Op de website van branchevereniging sport en cultuurtechniek (BSNC) vindt men de publicatie “Handreiking pesticidenvrij sportgrasbeheer: Preventie en bestrijding van onkruiden, ziekten en plagen”.
Op het Platform Openbaar groen van het Centrum Duurzaam Groen is ook diverse informatie te vinden.
Tenslotte vindt men op de website van het Opzoekingscentrum voor de wegenbouw (OCW) de “Handleiding voor niet-chemisch(e) onkruidbeheer(sing) op verhardingen met kleinschalige elementen - OCW Aanbevelingen A 84/12”.
Meer informatie
Meer toelichting over de regelgeving inzake brandpreventie is beschikbaar op de website van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, in de rubriek Thema's > Welzijn op het werk > Arbeidsplaatsen > Brandveiligheid.
Andere websites, artikels, brochures en eindwerken over alternatieven voor onkruidbestrijding:
- Stageopdracht Katrien Devriendt “Niet-chemische onkruidbestrijding op verhardingen”
- Themanr 2016/4 “Machines voor pesticidenvrij beheer op verhardingen” van Groencontact
- Op de website van Viaverda (voorheen PCSierteelt) “Onkruidwerende afdekmaterialen voor een duurzame containerteelt”
- Op de website https://www.doehetzonder.nu/