11.08.2010

Update 13/02/2023

De problematiek van gassen in containers gaat niet enkel over actief gegaste of begaste containers maar ook over niet-actief gegaste containers. In dit laatste geval is dit een gevolg van uitdampen van producten uit de gebruiksvoorwerpen of uit de verpakkingen waarin deze goederen zitten. Bij het openen en betreden van deze containers kunnen werknemers blootgesteld worden aan waarden boven de grenswaarde.

Wetgeving

De risico’s die te maken hebben met actief gegaste en niet-actief gegaste containers vallen onder het koninklijk besluit van 11 maart 2002. Dit besluit is sedert april 2017 opgenomen als titel 1, boek VI van de codex welzijn op het werk. Raadpleeg op de website van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg:

De voorwaarden en de veiligheidsmaatregelen van actief gegaste containers voor export vallen bovendien onder het koninklijk besluit van 14 januari 1992 houdende reglementering van begassingen, die is vervangen door het KB van 10 mei 2023 betreffende de begassingen en ontgassingen. Sedert 19 maart 2010 is ten gevolge van verordening 1005/2009 binnen de Europese Unie methylbromide als begassingsmiddel verboden omdat het de ozonlaag afbreekt. Blauwzuur, magnesium- en aluminiumfosfides, chloropicrine en sulfuryldifluoride worden hiervoor gebruikt. Deze stoffen zijn ook erkend als bestrijdingsmiddel en biocide.

Risico’s

Actief begaste containers worden visueel kenbaar gemaakt door het “doodshoofd”-symbool en het UN-nr 3359. Deze kentekens ontbreken soms doordat men deze niet voorziet (dus illegaal) of doordat gedurende het overzees transport deze kentekens gedeeltelijk of volledig verloren zijn geraakt.

Daarnaast blijven soms nog kleine hoeveelheden van de vaste ongereageerde stof alkalifosfide achter in een container na de zeereis. Bij het openen van de container reageert dit met luchtvochtigheid en komt het zeer toxische fosfine vrij. Deze stof ruikt naar knoflook.

Sulfuryldifluoride dat als nieuw gas wordt ingezet is niet ruikbaar. Methylbromide is ook niet ruikbaar.

Deze risico’s komen voornamelijk voor in de havens.

Bij niet actief gegaste containers is er geen visueel merkbaar teken nodig dat op mogelijke gevaren kan wijzen. Tijdens een lange reis (en bij soms hoge temperaturen) kunnen dampen (solventen) vrijkomen uit de gebruiksvoorwerpen of uit de verpakkingen waarin deze goederen zitten. Men denkt hierbij aan lijm of andere chemische stoffen uit kledij, schoenen en meubels.

Bij het openen en betreden van een container kan men dan soms in contact komen met dampen van solventen boven de grenswaarde. In de periode 2006-2008 werden 3000 containers onderzocht in de haven van Rotterdam en Hamburg. Grote hoeveelheden van benzeen, tolueen, 1,2 dichloorethaan werden teruggevonden in een groot percentage van de gecontroleerde containers.

Op lange termijn kan dit aanleiding geven tot irreversibele effecten van het centrale en perifere zenuwstelsel te vergelijken met het organo psycho-syndroom (OPS).

Deze risico’s komen zowel voor in de havens als bij het transport als in het hinterland bij de logistieke bedrijven.

Achtergrondinformatie

Diverse actoren hebben webstekken met informatie over gassen in containers. Het merendeel van de informatie gaat over actief gegaste containers:

Er is ook een handboek containergassen uitgegeven dat de kennis hierover bundelt voor alle Nederlandse actoren (beschikbaar in het documentatiecentrum SWIC). Sedert februari 2010 is er ook een platform opgericht (www.pgic.nl). Vermeldenswaardig is tevens het handboek “Handbook Toxic gases and vapours in cargo”.

Sensibilisatie en inspectiecampagnes

Sedert 2008 zijn er in Nederland diverse inspectiecampagnes opgestart onder de welluidende naam “Tegengas” waarbij diverse overheidsdiensten hun krachten bundelen.

Meer info op de website van de volgende Nederlandse inspectiediensten:

Ook de syndicale organisatie, het Algemeen Belgisch Vakverbond (ABVV), heeft een artikel en sensibiliserende folder uitgegeven:

In België is er een collectieve arbeidsovereenkomst (CAO) afgesloten in het paritair comité van het vervoer en de logistiek tot inschrijving van het punt "toxische gassen" in het jaarlijks actieplan van de ondernemingen. Deze CAO kunt u raadplegen op de website van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (Nederlandse tekst komt op pagina 5 na de Franse tekst): Collectieve arbeidsovereenkomst van 13 september 2010 (PDF).

De sociale partners van de sector transport en logistiek hebben op 30 november 2011 in het kader van hun preventiecampagne "Toxische gassen, laat je niet verrassen!" een informatiefolder verspreid. Bovendien is er een webstek gelanceerd waar u naast die informatiefolder andere praktische informatie kunt vinden: Toxische gassen - Laat je niet verrassen! Hierover verscheen er op deze BeSWIC het bericht: Campagne over toxische gassen in containers.

Later werd op 13 februari 2014 opnieuw een CAO afgesloten, die de CAO van 13 september 2010 vervangt. Gassen in containers maakt deel uit van het jaarlijks actieplan.

In de haven van Antwerpen wordt de problematiek regelmatig onder de aandacht gebracht:

In 2019 waren de controles van de federale Milieu-inspectie gericht op de containers in de havens van Antwerpen, Zeebrugge en Gent. In 2020 was er door de AD Toezicht Welzijn op het werk controles bij 22 bedrijven in de Antwerpse haven rond het thema gasverdachte containers met het jaar daarop een nacontrole bij bedrijven waar tekortkomingen werden vastgesteld.

Ook internationale vakverenigingen kaarten het probleem aan. De International Transport Workers’ Federation (ITF) lanceerde in 2014 de campagne  What’s in the box en herhaalden deze campagne in 2018 voor havenlieden en zeevarenden.

Meer informatie