Huidziekten zijn een van de meest voorkomende werkgerelateerde gezondheidsproblemen in Europa. Op de werkplaats wordt de huid aan veel risico’s blootgesteld aan chemische, fysische en biologische agentia. Om huidziektes doeltreffend te voorkomen is meer nodig dan enkel een paar veiligheidshandschoenen. Er is een proactieve aanpak nodig die preventieve, technische en organisatorische maatregelen combineert.
Wat zijn de risico's en wie loopt er risico?
Huidziekten behoren tot de meest voorkomende beroepsziekten in de Europese Unie en vertegenwoordigen tussen 10 en 40% van het totaal. Dat hoge aantal is te wijten aan de tientallen duizenden scheikundige producten die worden gebruikt. Zij zijn verantwoordelijk voor 80 à 90 % van de huidaandoeningen, maar ook biologische en fysische agentia kunnen huidziektes veroorzaken.
Buiten brandwonden en irritaties kan de blootstelling aan scheikundige producten leiden tot dermatitis, een acné van professionele oorsprong, en de opname van scheikundige producten door de huid kan leiden tot toxische effecten en zelfs tot kanker. Andere veel voorkomende gezondheidseffecten zijn allergische reacties wegens een vochtige werkomgeving en het gebruik van solventen en detergenten. Scheikundige stoffen en andere risicofactoren, zoals biologische agentia en zonnestraling, kunnen de negatieve gezondheidseffecten nog versterken als die samen optreden.
Arbeidsgerelateerd huidziektes treffen vrijwel alle sectoren van de industrie en de handel: gezondheidsdiensten en sociale diensten, kappers, voedingsindustrie, metallurgie, detailhandel en beroepen in de bouwsector die in het bijzonder aan het risico worden blootgesteld. De beroepsactiviteiten met een rechtstreeks contact met water, vochtig werk genoemd, kunnen ook de barrièrefunctie van de huid ernstig schaden.
Huidproblemen vormen ook het meest courante probleem bij schoonmakers wegens de blootstelling aan schoonmaakproducten. Werknemers in de horecasector lopen een risico bij de schoonmaak, de ontsmetting en de verwerking van voeding en biologisch afval. De risico's voor mobiele werknemers, zoals in de thuiszorg of het werken op verschillende locaties, moeten ook ernstig worden genomen en er zouden passende maatregelen moeten worden getroffen.
Controle- en preventiestrategieën
Werkgevers moeten de jobs evalueren waarbij blootstelling kan optreden aan stoffen die de huid aantasten of door de huid kunnen worden opgenomen, en bepalen of werknemers kunnen worden getroffen door de negatieve effecten van vochtig werk, het gebruik van solventen en detergenten, zonlicht of een ander risico.
Werkprocessen moeten worden aangepast om het gebruik van dergelijke stoffen te elimineren of als dat niet mogelijk is, kunnen die stoffen door minder schadelijke stoffen worden vervangen. De blootstelling kan verder worden verminderd door technische maatregelen, zoals het gebruik van gesloten systemen die contact voorkomen en van apparatuur om een veilige afstand te voorzien tussen de huid en stoffen, producten of vochtig werk. Organisatorische maatregelen, zoals jobrotatie, kunnen de blootstellingstijd verkorten.
Als laatste redmiddel kan men persoonlijk beschermingsmiddelen (PBM) gebruiken, zoals gepaste handschoenen of huidbeschermingsproducten. Werkgevers moeten er vooral op letten dat handschoenen geschikt zijn en niet permanent worden gedragen. Het is ook belangrijk om niet enkel de handen, maar ook alle blootgestelde lichaamsdelen te beschermen. Specifieke maatregelen of aangepaste werkkledij kunnen nodig zijn.
Aan werkgevers wordt ook aanbevolen om een huidbeschermingsplan uit te werken dat maatregelen en instructies omvat voor huidbescherming vóór het werk, huidreiniging tijdens en na het werk en huidverzorging na het werk, rekening houdend met het type van blootstelling, de huidbescherming bij het dragen van handschoenen en de bescherming tegen UV-straling.
De werknemers zouden ook een opleiding moeten krijgen over de blootstellingen, de preventietechnieken, het correct gebruik van de persoonlijke beschermingsmiddelen en de huidhygiëne. Het is van vitaal belang om de handen te wassen voor het eten en drinken en voor het aantrekken van handschoenen, alsook om alle verontreinigde kledij of PBM te vervangen. Werknemers moeten leren hoe ze hun huid kunnen controleren en weten wie te contacteren zodra de eerste tekenen van jeuk, droge of rode huid verschijnen opdat snel corrigerende maatregelen kunnen worden genomen om de werksituatie te verbeteren.
Om de gezondheid van werknemers in grote ondernemingen op te volgen, kunnen werkgevers ook vragenlijsten, interviews of klinische onderzoek gebruiken om ervoor te zorgen dat de controlemaatregelen effectief zijn.
In Estland en Zweden, hebben schoonmaakbedrijven een nieuwe aanpak aangenomen voor het veilig beheer van de chemische producten. Het gebruik van schoonmaakprodcuten is beperkt en waar dat mogelijk is worden die vervangen door ultragezuiverd water. Een doorgedreven opleiding van het personeel moet ervoor zorgen dat de werknemers op de hoogte zijn over hoe ze veilig schoonmaakproducten en -apparatuur kunnen gebruiken.
Verneem er meer over
Er is nog veel te doen om werknemers voor dit probleem meer bewust te maken, voora omdat er geen wetenschappelijke methode is om het blootstellingsniveau van het lichaam aan risico's via huidcontact en het gezondheidsimpact ervan te meten.
Het ideale uitgangspunt hiervoor is het filmpje Napo in ... bescherm je huid. Dat filmpje vestigt de aandacht op de gevaren bij de blootstelling van de huid aan schadelijke en soms niet altijd zo schadelijke stoffen, de situaties waarin blootstelling voorkomt en wat er kan worden gedaan om risico's te voorkomen, de huid te beschermen en schade te voorkomen.
Meer informatie:
- op de website van het Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk (EU-OSHA):
- Factsheet 40 - Huidsensibilisatoren,
- in het Engels:
- over werknemers van de HORECA-sector: E-fact 26 - Dangerous substances in HORECA;
- over schoonmakers: E-fact 41 - Cleaners and dangerous substances,
- over PBM, op de OSH WIKI website, in het Engels: PPE.