Op Europees vlak zijn er enkele initiatieven om de arbeidsomstandigheden van platformwerkers te reglementeren.
De Europese Commissie startte op 24 februari 2021 een eerste fase van de raadpleging van de Europese sociale partners. Daarnaast heeft ook de Europese Stichting tot verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden (Eurofound), de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) en het Europees vakbondsinstituut (ETUI) enkele initiatieven ontwikkeld. Hieronder volgt een overzicht van deze initiatieven.
Initiatief van de Europese Commissie
Platformwerk ontwikkelt zich in de Europese Unie snel in een aantal bedrijfssectoren. Bepaalde soorten platformwerk gaan samen met onzekere arbeidsomstandigheden, zoals het gebrek aan transparantie en voorspelbaarheid van contracten, problemen op het vlak van veiligheid en gezondheid en ontoereikende toegang tot sociale bescherming (denk hierbij aan de arbeidsongevallenverzekering).
Daarnaast is er ook het grensoverschrijdend karakter. Daarom had de Europese Commissie in zijn werkprogramma voor 2021 wetgevende initiatieven in dit kader aangekondigd. De raadpleging duurt minstens 6 weken.
Lees hierover op de website van de Europese Commissie:
- het persbericht: Platformwerkers beschermen: Commissie start eerste fase raadpleging sociale partners;
- het consultatiedocument van 24 februari 2021 in het Engels voor de eerste fase van de raadpleging van de sociale partners: Consultation document First phase consultation of social partners under Article 154 TFEU on possible action addressing the challenges related to working conditions in platform work (PDF, 677 KB).
Deze pagina in het Engels op de website van het Europees parlement geeft een overzicht van verschillende Europese stappen en enkele initiatieven van Europese Parlementsleden van de laatste jaren: Initiative to improve the working conditions of people working in the platform economy.
Andere documenten van andere organisaties
Zowel de IAO als Eurofound hebben ook documenten over platformwerkers opgesteld of specifieke webpagina’s hierover. Daarnaast zijn er nog andere organisaties. Hieronder een beperkt overzicht:
- IAO:
- perscommuniqué van 23 februari 2021:
- webpagina over de rol van digitale arbeidsplatforms bij het transformeren van de arbeid:
- rapport:
- specifiek thema over platformwerk:
- in het Frans: Les plateformes numériques de travail
- in het Engels: Digital labour platforms
- Eurofound:
Over de online databank van Eurofound was er al dit bericht op deze website gepubliceerd: Databank over de platformeconomie.
- Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving (HIVA) van de KU Leuven: COVID-19 en de platformeconomie: de fietskoeriers werken door
- Sociaal Economische Raad (SER) in Nederland: Platformeconomie: meer kansen, maar ook meer risico
- Centre d’Education populaire André Genot (CEPAG): Economie de plateforme : Quel modèle de régulation ? (PDF, 899 KB)
- Direction de l’animation de la recherche, des études et des statistiques (Dares): L’économie des plateformes
- ETUI
- Exposure to psychosocial risk factors in the gig economy: A systematic review
- Working on digital labour platforms: A trade union guide for trainers on crowd-, app- and platform-based work
- Will trade unions survive in the platform economy? Emerging patterns of platform workers’ collective voice and representation in Europe
- Webinar 17/2/2022 Working conditions in the platform economy: New evidence from the 2021 ETUI Internet and Platform Work Survey
- The platform economy in Europe: Results from the second ETUI Internet and Platform Work Survey (IPWS)
Er zijn nog veel meer documenten beschikbaar door in de zoekfunctie van de website van ETUI de woorden “digital platforms” in te voeren.
- Europees vakverbond (ETUC): Digitalisation and platform economy / Atypical Work
Het “Don't GIG up!” project, dat liep van 2018 tot 2020, had tot doel "de deskundigheid en kennis over de rol die vakbonden en de sociale dialoog kunnen spelen met betrekking tot de bescherming van werknemers in de digitale of “gig” economie te verbeteren".
Ook in de niet-gespecialiseerde literatuur en pers verschijnen soms berichten zoals dit bericht op de website BRUZZ.be: Maaltijdkoerier verdient maar 9 euro per uur.
Tenslotte verschenen er ook berichten over de platformeconomie in de coronapandemie: “Platformwerk tijdens COVID-19: hoe de pandemie de uitdagingen waarmee platformwerkers geconfronteerd worden op scherp zet”.
Fietskoeriers
Fietskoeriers voor het bestellen van voeding of pakjes is één van de vele voorbeelden die door internetalgoritmes kunnen aangestuurd worden. In dit geval spreken we ook van platformwerkers. Al meer dan 10 jaar geleden waren er de eerste studies daarover, voornamelijk in de grote miljoenensteden, zoals Londen en Parijs, die hun arbeidsomstandigheden, veiligheid en gezondheid aankaarten. Die studies staan vermeld onder de subtitel “Meer informatie” van dit blogartikel: Risico’s bij levering op tweewielers.
Recent was er voor de 4e keer een update van een studie die de fietskoeriers in Parijs in kaart bracht. Meer dan 500 fietskoeriers werden in februari 2021 in het noordoosten van Parijs bevraagd. Volgende aspecten kwamen in de studie aan bod:
- het sociodemografisch profiel van de leveraars;
- de activiteiten van de leveraars;
- het afgelegd (werk)parcours voor ze leveraars werden;
- de leverplatformen;
- het gebruikt type voertuig om de leveren;
- het arbeidsstatuut van de leveraars;
- het werk van de leveraars;
- de verloning van de leveraars;
- het uitlenen of verhuren van de account tussen leveraars;
- de mening van de leveraars over hun activiteit;
- de impact van de coronapandemie op de toestand van de leveraars.
De resultaten van deze vierde enquête zijn nu beschikbaar op de website van de ‘Laboratoire Ville Mobilité Transport’ (LVMT): Étude sur les livreurs des plateformes de livraison instantanée du quart nord-est de Paris (PDF, 1,51 MB).
Meer informatie over de studie is ook beschikbaar op de website van de LVMT in:
- het verslag over de derde editie (2020; met 300 deelnemers): Enquête sur les auto-entrepreneurs de la ‘livraison instantanée’ (PDF, 3,91 MB);
- het samenvattend verslag van de eerste en tweede editie (2016 en 2018): Enquêtes sur les micro entrepreneurs de la livraison instantanée à Paris (PDF, 11,43 MB).
In het NT magazine van ACV – Openbare diensten (nr 51, januari 2022) verscheen een artikel “Goed nieuws voor koerierdiensten, zorgen voor bezorgers?” over het boek ‘Home Deliveroo. Dwangarbeider van de weg’ van Herman Loos.
Vereniging van platformwerkers
Platformwerkers verenigen zich ook om hun belangen te verdedigen. Enkele Belgische voorbeelden:
- Algemeen Christelijk Vakverbond (ACV): United Freelancers
- Belgische Transportarbeidersbond (BTB) van het Algemeen Belgisch Vakverbond (ABVV): Fietskoeriers
Het "Collectif des travailleurs du taxi (C.T.T.)” is een vereniging voor werknemers in het personenvervoer.
Wettelijke initiatieven
In de Kamer is er in 2020 dit wetsvoorstel ingediend: Wetsvoorstel tot wijziging van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, teneinde de werkingssfeer ervan te verruimen.
Meer uitleg hierover is beschikbaar op de website van ‘United Freelancers’: Wetsvoorstel voor de gezondheid en veiligheid op het werk van freelancers.
In september 2021 zal de Minister van Werk Dermagne een online participatieplatform voor alle stakeholders lanceren. Naast ruimte voor getuigenissen, uitwisseling en debat zal er op het platform ook informatie beschikbaar zijn. Het doel is te zorgen voor goede arbeidsomstandigheden en een betere sociale bescherming van platformarbeiders en dat zal in 2022 tot een wetsontwerp uitmonden.
Meer informatie daarover in dit persbericht op de website van minister Dermagne: Platformeconomie: tijd voor dialoog!
Ook in het buitenland zijn er soortgelijke initiatieven. In Spanje is een nieuwe wet in de maak waarbij fietskoeriers die voor digitale platformen werken als werknemers worden beschouwd. Lees volgend artikel hierover: The Gig Economy: flexible freedom or wage slavery?
Ook uitspraken van de Administratieve Commissie ter regeling van de Arbeidsrelatie kan gevolgen hebben. Begin 2021 was er een uitspraak van deze Commissie rond het statuut van een chauffeur van een taxiplatform en oordeelde dat deze onverenigbaar is met de kwalificatie van een zelfstandige arbeidsrelatie. Ondertussen is Uber naar de arbeidsrechtbank van Brussel getrokken om dat aan te vechten. Lees het persbericht hierover op de website van de Nationale Groepering van Ondernemingen met Taxi- en Locatievoertuigen met chauffeur: Uber trekt naar arbeidsrechtbank Brussel.
Naast arbeidsrechtelijke bepalingen zijn er ook economische en fiscale regels. Op de website van de FOD Economie is er een webpagina over deeleconomie.