Digitaal platformwerk is het eerste prioriteitsgebied van de campagne Veilig en gezond werken in een digitale samenleving 2023-2025 van het Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk (EU-OSHA).
Voordelen van platformwerk
Digitale platformen bieden een werkmodel met het potentieel om de arbeidsmarktparticipatie te vergroten en nieuwe kansen te creëren voor ondernemerschap. Dit is met name gunstig voor bepaalde groepen werknemers, waaronder mensen die mogelijk belemmeringen ondervinden in traditionele werkomgevingen, zoals migranten, etnische minderheden, werknemers met een handicap of chronische ziekte, jongeren en mensen die zich bevinden in gebieden met beperkte arbeidsmogelijkheden.
Deze platformen bieden een hoge mate van flexibiliteit, waarbij werknemers over het algemeen zelf de hoeveelheid en het tijdstip van het werk kunnen bepalen en, voor taken die online worden uitgevoerd, zelfs de locatie. Dit soort werk kan dus gecombineerd worden met een andere beroepsactiviteit om een extra bron van inkomsten te krijgen. Het vergemakkelijkt ook de deelname aan de arbeidsmarkt van mensen met zorgtaken zoals de zorg voor kinderen of ouderen.
Deze werkregeling heeft het potentieel om de balans tussen werk en privéleven voor veel mensen te verbeteren, gezien de flexibiliteit op basis van vraag, behoefte en beschikbaarheid. Het bevordert ook de ontwikkeling van vaardigheden en werkervaring die kunnen leiden tot nieuwe kansen op de arbeidsmarkt.
Risico's en uitdagingen die aangepakt moeten worden
De grote diversiteit aan digitaal platformwerk, dat meerdere sectoren en mensen omvat, zorgt voor een aantal van de uitdagingen. Sommige van deze risico's overlappen met die van werknemers die soortgelijke taken uitvoeren buiten de platformeconomie. Denk bijvoorbeeld aan langdurig zitten, verkeersongevallen bij bezorgers en taxichauffeurs, blootstelling aan gevaarlijke chemicaliën voor schoonmakers en klusjesmannen, en het risico op uitglijden en vallen.
Werknemers op platformen worden echter ook blootgesteld aan risico's die rechtstreeks verband houden met de aard en de omstandigheden van het werk op platformen zelf.
Een van deze uitdagingen is algoritmisch management, waarbij de werkplanning op werkplekken zoals magazijnen of kruideniers geautomatiseerd is op basis van factoren zoals de prestaties van werknemers. Deze digitale systemen beïnvloeden de werktoewijzing en -compensatie, evenals belonings- en bestraffingssystemen, en verzamelen tegelijkertijd gegevens over werknemers. In combinatie met het algemene gebrek aan algoritmische transparantie kan dit leiden tot meer digitale controle en toezicht, met stress en andere werkgerelateerde psychosociale problemen als gevolg van baanonzekerheid. Andere risico's van digitaal platformwerk komen voort uit het geïsoleerde karakter, Het werk wordt namelijk vaak in eenzaamheid uitgevoerd en er is groot verloop. Samen met de intensivering van het werk en lange werktijden kan dit leiden tot problemen met het combineren van werk en privéleven, waardoor rustperiodes en niet-werktijd aanzienlijk worden beperkt.
De niet-traditionele arbeidsrelatie met de digitale platformen creëert een onduidelijke of dubbelzinnige arbeidsstatus voor werknemers, waardoor ze in de meeste lidstaten van de Europese Unie (EU) al zelfstandigen worden beschouwd. Dit beperkt hun toegang tot zowel VGW-gerelateerde als sociale bescherming op het werk, zonder dat de digitale platformen verplicht zijn om maatregelen op dit vlak te nemen. Het draagt ook bij aan een lage onderhandelingspositie en een gebrek aan controle over het eigen werk van deze werknemers, waardoor hun baan- en inkomensonzekerheid toeneemt.
Er is onlangs echter een akkoord bereikt tussen het Europees Parlement en de Raad van de EU over een nieuwe richtlijn om de arbeidsomstandigheden voor platformwerkers te verbeteren, hun arbeidsstatus correct vast te stellen en het gebruik van algoritmes door digitale arbeidsplatformen te reguleren. Meer informatie hierover in volgend BeSWIC-bericht: Europese Raad bereikt akkoord over ontwerprichtlijn platformwerk.
Belang van bewustwording
Aangezien digitaal platformwerk een realiteit is voor miljoenen werknemers in de hele EU, speelt de campagne “Veilig en gezond werken in een digitale samenleving” van EU-OSHA een cruciale rol bij het vergroten van het bewustzijn en het dichten van hiaten in de kennis. Op de campagnewebsite vindt men heel wat informatiebronnen, onder het punt van aandacht Digitaalplatformwerk.
Lees ook volgende nieuwsberichten op deze BeSWIC-website:
- Brussels Arbeidshof oordeelt dat zelfstandige koeriers als werknemers moeten beschouwd worden
- Campagne “Veilig en gezond werken in een digitale samenleving”: EU-OSHA verdiept zich in platformwerk
- Platformwerk: nieuwe stap naar een Europese richtlijn
- De arbeidsomstandigheden van platformwerkers verbeteren
- Podcast van Eurofound over platformwerk
- Beleidslijnen vanuit toekomstscenario's voor platformwerk
- Beleidsnota van Eurofound over genderverschillen en platformwerk
- Beleidsnota van EU-OSHA over platformwerk in de EU: regelgeving, beleid en initiatieven
- Nieuwe nota’s van EU-OSHA over platformwerk: initiatieven voor risicopreventie en -beheer en diversiteit op de werkvloer
(Bron: Healthy Workplaces Campaign Newsletter – maart 2024: Everything there is to know about digital platform work, the first priority area of the ‘Safe and healthy work in the digital age’ campaign)