In dit artikel wordt gekeken naar zowel het potentieel als de nadelen van de automatisering van taken, het huidige prioriteitsgebied van de campagne Veilig en gezond werken in een digitale samenleving van het Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk (EU-OSHA).
Het potentieel van taakautomatisering om VGW te verbeteren
De mogelijkheden van taakautomatisering op de werkplek zijn uiteenlopend en bieden innovatieve manieren om de veiligheid en gezondheid van werknemers te beschermen. Automatisering heeft het potentieel om gevaarlijke en complexe procedures uit te voeren, ongevallen te voorkomen en werknemers uit risicovolle omgevingen te weren. Robots kunnen bijvoorbeeld giftige stoffen behandelen of geprogrammeerd worden om taken uit te voeren die schadelijk kunnen zijn voor werknemers, zoals lassen en verven.
Deze technologieën kunnen ook saaie en repetitieve taken overnemen, zodat werknemers zich op creatievere activiteiten kunnen richten. Zo kunnen gegevensinvoer of bepaalde taken bij de klantenservice worden gedelegeerd aan geautomatiseerde systemen, waardoor werknemers nieuwe vaardigheden kunnen ontwikkelen door middel van bij- en omscholing. Bovendien vermindert dit zowel de fysieke als cognitieve werkbelasting, wordt de beeldschermtijd korter en kunnen aandoeningen zoals musculoskeletale aandoeningen (MSA) worden voorkomen, wat bijdraagt aan een meer duurzame werkomgeving.
Uitdagingen en risico's die aangepakt moeten worden
De explosieve groei in automatisering heeft ook geleid tot grote bezorgdheid over de veiligheid en gezondheid van werknemers, met name vanwege het relatief lage niveau van VGW-beheer in verband met deze opkomende technologie. Het automatiseren van taken op het werk kan leiden tot een verminderd situationeel bewustzijn en een overmatig vertrouwen in deze systemen, waardoor de aandacht van werknemers kan verslappen en het risico op arbeidsongevallen toeneemt. Bovendien wordt, naarmate de technologie voortschrijdt, het potentiële voordeel van omscholing van werknemers voor het bedienen van deze systemen een tweesnijdend zwaard, omdat het risico bestaat dat belangrijke vaardigheden verloren gaan, terwijl omscholing werkgerelateerde stress kan verhogen.
Verder mag het risico op psychosociale risico's niet over het hoofd worden gezien. Er kan namelijk een angst voor baanverlies ontstaan. Volgens de “vinger aan de pols”-enquête van EU-OSHA geeft een kwart van de werknemers die AI op het werk gebruiken aan een verlies aan autonomie te voelen, wat samen met toenemende gevoelens van isolatie en gebrek aan sociale interactie bijdraagt aan een steeds stressvollere werkomgeving. Deze situatie wordt nog verergerd door meer toezicht en monitoring, zoals het automatisch bijhouden van de tijd die aan specifieke taken wordt besteed.
De mens in het middelpunt van de automatisering van taken plaatsen
In deze context is het essentieel om een “human-in-command”-benadering van de digitalisering van de werkplek te bevorderen. Door werknemers centraal te stellen bij digitale technologieën en hen bij alle fasen van het proces te betrekken, ook tijdens de implementatie van taakautomatisering, kunnen we hun veiligheid en welzijn op het werk garanderen.
Lees hierover meer in volgende beleidsnota op de website van EU-OSHA (in het Engels): Invoering van geavanceerde robotica en op AI gebaseerde systemen voor taakautomatisering: drijvende krachten, belemmeringen en aanbevelingen.
Over de campagne 2023-2025 “Veilig en gezond werken in de digitale samenleving”
De campagne van EU-OSHA wordt in de periode 2023-2025 opgezet rond vijf prioritaire gebieden:
- digitaal platformwerk;
- geavanceerde robotica en artificiële intelligentie;
- werken op afstand;
- slimme digitale systemen;
- werknemersbeheer via artificiële intelligentie.
Meer informatie is beschikbaar op de website van de campagne:
(Bron: Healthy Workplaces Campaign News – juli 2024: Benefit from the opportunities of task automation while considering the risks)