Over het doctoraatonderzoek
De presentatie van het doctoraatsonderzoek ving aan met een ludieke referentie naar robot “Rosey/Rosie”, die huishoudhulp was bij de familie The Jetsons in het gelijknamige animatiereeks uit 1962.
Collaboratieve robots (ofwel cobots) zijn sleuteltechnologieën in Industrie 4.0, ontworpen om rechtstreeks met mensen samen te werken. Hoewel ze voordelen opleveren, brengen cobots veiligheidsuitdagingen met zich mee die een systemisch perspectief vereisen, waarbij rekening wordt gehouden met menselijk gedrag, psychosociale factoren, systeemcomponenten en organisatorische aspecten.
De snelle introductie van cobottechnologie heeft geleid tot een gebrek aan begrip en kennis over de veiligheidsaspecten ervan, wat een succesvolle integratie belemmert. Bovendien blijft de invoering van cobots door deze veiligheidsaspecten achter bij de verwachtingen.
Om deze uitdagingen aan te pakken, stelt het proefschrift voor om de ‘Cobot Safety Readiness Assessment Tool’ (CSRAT) te introduceren. Deze tool werd ontwikkeld op basis van volwassenheidsmodellen (dit wil zeggen: een bedrijfshulpmiddel waarin verschillende volwassenheidsniveaus zijn gedefinieerd aan de hand van 'best practices' van organisaties binnen een sector), evalueert individueel bewustzijn en kennis van systemische cobot veiligheidsrisicofactoren. Er werden vijf klassen van risicofactoren geïdentificeerd:
- Mens
- Technologie
- Samenwerkende werkruimte (Collaborative workspace)
- Bedrijf
- Externe invloed
Deze klassen, samen met hun onderliggende subklassen, zijn de dimensies die worden gebruikt als veiligheidsgereedheid criteria voor de CSRAT.
Zo wordt de risicofactor mens verder onderverdeeld in psychosociale, cognitieve en fysieke ergonomie.
Academische en industriële experts en praktijkmensen uit de industrie werden betrokken bij validatierondes om het nut van de tool in de praktijk te evalueren.
De CSRAT moedigt praktijkmensen aan om hun bewustzijn en kennis van cobot-veiligheidsfactoren te evalueren en te vergroten, en dient als zelfevaluatie en gespreksaanzet. Het onderzoek introduceert een systemische benadering voor het evalueren van cobot-veiligheidsrisicofactoren, in lijn met socio-technische systeemprincipes en overbrugt de kloof tussen wetenschap en praktijk. De studie suggereert verfijningen van de CSRAT, onderzoekt alternatieve validatiemethoden en breidt de toepassing ervan uit naar andere domeinen. Het benadrukt ook de evoluerende impact van Artificiële Intelligentie op de cobotveiligheid.
Meer informatie (inclusief een downloadlink voor de tekst van het doctoraat) is beschikbaar op de website van KU Leuven: Doctoraatsverdediging.
In de loop van haar doctoraat werden onder ander volgende papers en artikelen geschreven (in het Nederlands en het Engels):
- Samenwerken met cobots: goed nieuws voor de kwaliteit van arbeid?
- Cobots op de werkvloer: het gaat om meer dan alleen machineveiligheid
- Cobots en veiligheid op de werkplek: het is meer dan technologie. Doe de test hier!
- A Tool to Evaluate Industrial Cobot Safety Readiness from a System-Wide Perspective: an Empirical Validation
- Stakeholders’ perspectives on safety-related human–robot collaborative scenarios
- Individual Situation Awareness to be set free from the Collaborative Robot
- Examining the Role of Safety in the Low Adoption Rate of Collaborative Robots
- Updating design guidelines for cognitive ergonomics in human-centred collaborative robotics applications: An expert survey
Relevante artikels op BeSWIC en bij andere vakorganisaties
Op deze website vindt u een aantal interessante artikels over cobots:
- Leidraad voor het werken met cobots
- Studiedag over ergonomie en collaboratieve robots (COBOTS)
- Het integreren van collaboratieve robots met de veiligheid van werknemers in het achterhoofd: acht casestudies van EU-OSHA
- Napo-video’s over digitalisering en robotisering op de werkvloer
Op de website van het Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk (EU-OSHA) kunnen nog meer publicaties rond automatisering (waaronder cobots) gevonden worden: Publicaties per prioriteitsgebied: automatisering.
Daarnaast kregen vorig jaar diverse artikels rond digitalisering een update, zoals volgend artikel ook exoskeletten: Exoskeletten in de bouw en update van BeSWIC-berichten over diverse nieuwe technologie.
Ondertussen verscheen ook het artikel Gezondheidseffecten bij gebruik van Virtual Reality-toepassingen: studie van ANSES.
In de sector van de maatwerkbedrijven worden cobots al een tijdje toegepast. Dit illustreren volgende twee artikels op de website van Sociale Economie:
- Bij maatwerkbedrijf waak werken doelgroepwerknemers samen met cobots
- WAAK en Mariasteen zetten veranderende industriële noden naar hun hand
Op de website van het Vlaamse Agentschap Innoveren en Ondernemen VLAIO kan men bovendien een proeftuin ‘Collaboratieve Werkcel 4.0’ vinden om mens en machine optimaal samen te laten werken met diverse technologieën (waaronder cobots en digitale werkinstructies).
Tenslotte verscheen volgende publicatie recent op de website van Eurofound: Human–robot interaction: What changes in the workplace?.